miasto obwodowe w Rosji, nad Upą, w centrum Podmoskiewskiego Zagłębia Węglowego; znana od 1146, w granicach księstwa riazańskiego; od 1503 w państwie moskiewskim; XVI-XVII w. ośr. obrony terenów płd. przed najazdem chana krymskiego Gireja I; od końca XVII w. manufaktury metalurgiczne i zbrojeniowe; od XIX w. produkcja słynnych samowarów; 1918-20 baza zbrojeniowa Armii Czerwonej; 1941 obrona w bitwie moskiewskiej (operacja tulska); 448 tys. mieszk. (2003); przem. maszyn., metalowy, elektrotechn., chem., spoż.; huta żelaza; wyrób broni myśliwskiej; zabytkowy kreml z początku XVI w. z soborem Uspienskim z XVIII w.; barokowe i klasycystyczne cerkwie.
MOSIN, KIMOWSK, ALEKSIN, OCKO-DOŃSKA NIZINA