Tusculum
miejscowość w środk. Włoszech, w Lacjum, na płd.-wsch. od Rzymu, 5 km od m. Frascati; miasto zał. przez Latynów w staroż., podbite przez Rzymian, w IV w. p.n.e. otrzymało prawa obywatelstwa rzym.; w I w. p.n.e. modna msc. wypoczynkowa, w której posiadłości mieli m.in. Lukullus, Mecenas, Cyceron (który napisał tu swoje Rozmowy tuskulańskie); z T. wiodło swój rodowód szereg znaczących rodów rzym., m.in. Fulwiusze, Porcjusze; w okresie wczesnego średniowiecza siedziba wpływowego hrabstwa, konkurującego z cesarstwem niem. w kwestii obsadzania papieskiego tronu; 1191 T. zostało zburzone; wykopaliska współczesne ujawniły m.in. ruiny amfiteatru, teatru, forum, wille patrycjuszowskie.
- LANDON, papież (?-914)