miasto powiatowe w woj. śląskim, nad Sołą i Jez. Żywieckim; prawa miejskie przed 1327; 1457 wykupiony od Śląska (wraz z księstwem oświęcimskim) przez Kazimierza Jagiellończyka i nadany P. Komorowskiemu; 1624-73 w rękach Wazów, potem Wielopolskich; po rozbiorach pod władzą Habsburgów; 1945 w czasie wyzwalania poważnie zniszczony, po wojnie odbudowany i rozbudowany; 32 tys. mieszk. (2002); duży browar zał. 1856, przem. maszynowy, metalowy, papierniczy; ośr. turystyczny (w pobliżu sztuczne Jez. Żywieckie); kościół farny z 1. poł. XV w., zamek zbudowany przez Komorowskich ok. 1500; regionalne centrum kultury ludowej (zespoły folklorystyczne, festiwale, widowiska obrzędowe, rzemiosło artystyczne).
Dentaria, SOŁA, OPAS, ŻYWIECKA KOTLINA