Cuba, República de Cuba
LUDNOŚĆ składa się w 51% z Mulatów, 37% z białych, 11% z Murzynów, 1% z Chińczyków; gęstość zaludnienia 102 osoby/km2; w miastach zamieszkuje 73% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni — 75 lat, kobiety — 79 lat; religie (wolność wyznaniowa od 1992): ponad 50% mieszk. deklaruje bezwyznaniowość, 42,9% chrześcijan (39,6 katolików, 3,3% protestantów).
USTRÓJ. Republika socjalistyczna od 1959; monopartyjny system rządów (kierownicza rola partii komunistycznej wpisana do konstytucji z 1976, zmodyfikowanej 1992); najw. organem władzy ustawodawczej: Zgromadzenie Narodowe Władzy Ludowej - 601 czł., wybieranych co 5 lat, z kandydatów wyznaczonych przez PCC (Komunistyczną Partię Kuby); Zgromadzenie wyłania spośród swych czł. 31-osobową Radę Państwa stojącą na jego czele; głową państwa i szefem rządu przewodniczący rady Państwa, wybierany przez parlament na 5-letnią kadencję (1976-2008 F. Castro); kraj składa się z 14 prowincji oraz obszaru specjalnego Isla de la Juventud (Wyspa Młodości); nadto w Guantánamo, na obszarze 111,9 km2 dzierżawionym od 1903 - baza morska USA (ok. 2,5 tys. żołnierzy i 4 tys. pracowników cywilnych z rodzinami).
WARUNKI NATURALNE. Ukształtowanie pow. w przeważającej części nizinne, na zach. wybrzeżu nawet bagienne (Ciénaga de Zapata); na płd. wschodzie pasmo górskie Sierra Maestra, najw. szczyt Turquino, 1974 m; niższe pasma także w części środkowej i zach.; klimat równikowy, wilgotny; roczna suma opadu 600-700 mm na nizinach, do 2000 mm w górach; jesienią (we wrześniu i październiku) częste huragany; rzeki krótkie, bystre, najdł. Cauto - 240 km; lasy zajmują 25% pow., w części wilgotne równikowe, w części widne z udziałem palm i sosny kubańskiej; liczne sawanny, w części zabagnionej wybrzeży namorzyny.
GOSPODARKA. Kraj rozwijający się, znajdujący się w stanie kryzysu gospodarczego; od poł. lat 90’ XX wieku turystyka stała się podstawą gospodarki, wpływy z niej pochodzące przewyższyły znacznie dochody z produkcji cukru (spadek z 8 mln ton w 1989 do 1,1 mln ton w 2003); uprawa trzciny cukrowej, tytoniu, kawy, ryżu, kukurydzy, drzew cytrusowych, warzyw, kakaowca; hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu; rozwinięte rybołówstwo; wydobycie rud niklu, żelaza, miedzi, manganu, chromu; przem. spożywczy, maszynowy, elektrotechniczny, włókienniczy, obuwniczy, materiałów budowlanych; dwie rafinerie ropy naft. (nieczynne od początku lat 90.); dobra sieć drogowa; rozwinięta żegluga kabotażowa; międzynar. porty lotnicze: Hawana i Santiago de Cuba; 3 uniwersytety, dobra sieć szkolnictwa podstawowego.
HISTORIA. Wyspa zamieszkana przez Indian, gł. Araukanów i Sibonejów, odkryta 1492 przez Kolumba; 1511-14 podbita przez hiszpańskiego gubernatora D. Velázqueza, 1521 włączona do wicekrólestwa Nowej Hiszpanii; w ciągu XVI w. ludność miejscowa została niemal doszczętnie wytępiona, a na jej miejsce - w miarę rozwoju plantacji trzciny cukrowej - sprowadzano murzyńskich niewolników; XVII i XVIII w. - centrum handlu niewolnikami, poszerzenie upraw o plantacje tytoniu i kawy; od końca XVIII w. rosnące wpływy Stanów Zjednoczonych, wyrażające się m.in. w próbach odkupienia wyspy z rąk hiszpańskich; 1868 wybuch trwającego z przerwami 30 lat powstania niepodległościowego; w tymże czasie zniesienie niewolnictwa, uzyskanie reprezentacji w hiszp. Kortezach; 1898 wybuch wojny morskiej amerykańsko-hiszpańskiej, zajęcie wyspy i objęcie faktycznego protektoratu przez USA (na czele desantu legendarny powstaniec i poeta kubański J. Martí); 1902 proklamowanie niepodległej republiki; w okresie międzywojennym spadek cen cukru wywołuje ostre napięcia społeczne, zakończone 1925 ustanowieniem władzy dyktatorskiej przez gen. Machado y Moralesa, obalonego 1933 w wyniku wojskowego zamachu podoficerów pod przywództwem sierżanta Batisty; 1940-44 Batista prezydentem; podczas II woj. świat. po stronie aliantów; 1952 w obliczu wyborczego zwycięstwa lewicy wojskowy zamach stanu Batisty, wprowadzenie dyktatury; 1956 nasilenie ruchów opozycyjnych, ich przekształcenie się w ruch partyzancki (tzw. Ruch 26 Lipca) pod kierownictwem F. Castro, adwokata, wówczas jeszcze nie związanego z ruchem komunistycznym; 1 I 1959 obalenie Batisty, Castro premierem, O. Dorticós prezydentem; wprowadzenie reformy rolnej, nacjonalizacja przemysłu i banków; 1961 zjednoczenie powstańczego Ruchu 26 Lipca z marksistowską Partią Ludowo-Socjalistyczną (przekształconą 1965 w Komunistyczną Partię Kuby); 1961 nieudana próba desantu emigrantów kubańskich w Zatoce Świń, zerwanie stosunków dyplomatycznych z USA; 1962 wprowadzenie embarga handlowego USA, blokada morska K. przez flotę USA, wykluczenie K. z OPA, pod naciskiem USA zerwanie stosunków dyplomatycznych i handlowych z K. przez kraje Ameryki Łac. z wyjątkiem Meksyku (nawiązane ponownie w latach 70.); 1963 kryzys kubański wywołany próbą rozmieszczenia rakiet ZSRR na obszarze K.(wobec groźby konfliktu zbrojnego Chruszczow się wycofał); odtąd spore subwencje ZSRR dla gospodarki K. sięgające 4,5 mld dolarów rocznie, w znacznej części przekazywane w formie nieodpłatnych dostaw ropy naftowej, którą K. odsprzedawała następnie krajom Ameryki Środk. i Płd.; 1972 włączenie K. do RWPG; 1976-89 udział militarny w wojnie domowej w Angoli po stronie komunistów; 1977 pomoc wojskowa dla Etiopii podczas wojny z Somalią; w kraju narastający proces masowych ucieczek do USA, gł. na pobliską Florydę; 1990 cofnięcie subwencji ZSRR, znaczny spadek eksportu, początek ostrego kryzysu gospodarczego; 1992 zmiany w konstytucji, wolność religii, dopuszczenie prywatnej działalności gospodarczej w 140 branżach, zniesienie zakazu posiadania dewiz, wprowadzenie drobnych form własności prywatnej ziemi, starania o uchylenie sankcji gospodarczych USA; 1993 reglamentacja żywności, drastyczny brak środków dewizowych na zakup ropy naft. (z jej braku zmarnowano znaczny procent zbiorów trzciny cukrowej), otwarcie na turystykę (600 tys. gości), potępienie USA przez ONZ; 1998 wizyta papieża Jana Pawła II; z początkiem nowej dekady nasilenie represji wobec opozycji (liczne aresztowania i wyroki wieloletniego więzienia) wzmogły oskarżenia reżimu Castro o łamanie praw człowieka; 2004 zerwanie tradycyjnie dobrych stosunków z Meksykiem i Peru (na tym tle); od hospitalizacji w VII 2006 F. Castro przestał pokazywać się publicznie i przekazał tymczasowo władzę młodszemu bratu Raulowi; II 2008 zrezygnował z dalszego pełnienia funkcji prezydenta, nowym prezydentem przez parlament wybrany został Raul Castro, który zapowiedział kontynuację wyznaczonej przez brata linii politycznej, jednak równocześnie zliberalizował niektóre przepisy, m.in. Zlikwidował płace maksymalna, zezwolił na nabywanie na własność mieszkań, a także komputerów i telefonów komórkowych. 2009 - spowodowane kryzysem gosp. -znaczne ograniczenie kartkowych przydziałów żywności i innych towarów pierwszej potrzeby (system kartkowy obowiązuje na Kubie od 1961).
CORTÉS Hernán, ETIOPIA, KAIRSKIE KONFERENCJE, ARTEMISA, MATANZAS, KALECKI, LÓPEZ MATEOS, PINAR DEL RÍO, SOROA, BARACOA- Kuba, zwiedzić Kubę, handlować...
- Kuba, (Republika Kuby)
- kuba rozpruwacz, od przydomka seryjnego...