w starożytności państwo nad M. Azowskim powstałe w pocz. V w. p.n.e. w wyniku połączenia kolonii greckich (m.in. Pantikapajonu, Hermonassy i Fanagorii); od 480 p.n.e. we władaniu dynastii Archeonaktydów, 438-107 Spartokidów; gospodarka oparta na handlu z miastami greckimi (ryby, futra, zboże, niewolnicy); w IV w. p.n.e. zajęcie Teodozji na Krymie i rozkwit gospodarczy i kulturalny (sztuka złotnicza); w III i II w. p.n.e. powolny upadek związany z obcą zwierzchnością (od 107 p.n.e. uzależnione od Pontu, od 63 p.n.e. od Rzymu); w III w. n.e. najazd Gotów, w IV w. - Hunów; od VI w. w obszarze państwa bizantyjskiego.
KRYMSKI PÓŁWYSEP, TEODOZJA, KERCZ, AZOW, ANAPA
- MITRYDATES, VI Eupator (ok. 132-63...