Bizancjum, cesarstwo wschodniorzymskie
powstało z podziału cesarstwa rzymskiego dokonanego 395 n.e. przez Teodozjusza W.; obejmowało Płw. Bałkański, Azję Mniejszą, EgiptSyrięSyriaJustyniana IJustynian I Wielki (527-565) niemal całe wybrzeże M. Śródziemnego, a więc także płn. Afrykę, płd. Hiszpanię, Sycylię, Korsykę, Italię; prawie o tysiąclecie przetrwało macierzyste cesarstwo rzymskie; spoiwem była rzymska administracja i prawo oraz grecka kultura i język; na czele państwa stał cesarz (basileus), a podporą władzy i ustroju był Kościół. Życie polityczne koncentrowało się w konstantynopolskim hipodromie, gdzie przywódcy stronnictw przedstawiali cesarzom swe poglądy i żądania. Okres świetności przeżywało za czasów Justyniana I, którego udanym podbojom militarnym towarzyszył rozwój kultury, budownictwa, kodyfikacja praw (Kodeks Justyniana) itp. Od drugiej połowy VI w. rozpoczyna się powolny upadek c.b.; najpierw Longobardowie zdobywają większość Italii, a Słowianie opanowują Płw. Bałkański; w VII w. Arabowie podbijają Palestynę, Syrię i Egipt; równocześnie powstaje państwo bułgarskie (680) zagrażające samemu Konstantynopolowi; VIII w. przynosi spory religijne na tle dekretów ces. Leona III (726) zakazujących kultu obrazów (kryzys ikonoklastyczny) oraz konflikty społeczne, m.in. powstanie Tomasza Słowianina; IX i X w. to częściowe odzyskanie świetności, odbicie Syrii, Armenii i części Płw. Bałkańskiego, a także przeprowadzona przez c.b. chrystianizacja Rusi (988) i podporządkowanie sobie Bułgarii; rozwój feudalizmu, ponowny rozwój nauki. 1054 następuje na tle religijnym zerwanie z Rzymem; XI w. Turcy Seldżuccy opanowują znaczną część Azji Mniejszej, a Normanowie płd. Italię i Sycylię; 1204 czwarta wyprawa krzyżowa dociera do Konstantynopola i zdobywa go, tworząc wokół stolicy tzw. Cesarstwo Łacińskie. Następuje rozdrobnienie c.b.; na terenach pozostających w rękach Greków powstają: cesarstwo nicejskie, cesarstwo Trapezuntu i despotat Epiru; 1261 cesarz nicejski Michał VIII Paleolog odzyskuje Konstantynopol i przywraca c.b. w uszczuplonych granicach; w XIV w. państwo serbskie pozbawia c.b. Macedonii i Epiru, znaczną zaś część Płw. Bałkańskiego podbijają Turcy, którzy 1453 zdobywają Konstantynopol, kładąc kres istnieniu cesarstwa bizantyjskiego.
DANDOLO, TEODORA, DALMATYKA, ELEKCJA, PARMA, BIZANCJUM, TESALIA, BOSPORAŃSKIE KRÓLESTWO, MACEDONIA, MUAWIJA I
- cesarstwo bizantyjskie, (bizantyńskie) , inaczej...
- cesarstwo nicejskie, państwo istniejące...
- BIZANTYJSKA MUZYKA, muzyka wschodniorzymskiego...