República de la Guinea Ecuatorial, ang. Equatorial Guinea
LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 80% ludy Bantu (zwł. Fang), 10% Bubi (gł. Bioko), nadto Duala, Ibibio i in.; gęstość zaludnienia 17 osób/km2; miasta zamieszkuje 30% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 43 lata, kobiety - 44 lata; wyznania: 90% chrześcijanie, nadto muzułmanie i wyznawcy religii pierwotnych.
USTRÓJ. Republika prezydencka; na podstawie konstytucji z 1991 (zaaprobowanej w referendum) głową państwa prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 7 lat (brak ograniczeń ilości kadencji); parlament jednoizbowy (Izba Reprezentantów Narodu), 100 deputowanych wybieranych na 5-letnią kadencję; formalnie ustrój wielopartyjny, ale aż 98 miejsc zajmują przedstawiciele prezydenckiej PDGE (Demokratyczna Partia GR); administracyjnie kraj dzieli się na 7 prowincji.
WARUNKI NATURALNE. Część kontynentalna zw. Rio Muni obejmuje przeważającą pow. kraju (26 017 km2); ma ona kształt prostokątnej enklawy wciśniętej między Gabon i Kamerun; jej część nadmorska jest nizinna, dalej na wschód przechodzi w płaskowyż, porozcinany dolinami rzek Rio Benito i Rio Utamboni, wreszcie na krańcach wsch. Góry Kryształowe (wys. do 1200 m, Monte Mitra). Rio Muni jest rzadko zaludniona, większość jej pow. porastają wilgotne lasy równikowe, z wieloma szlachetnymi gat. drzew (rabunkowo eksploatowanych); ukształtowanie wybrzeża jest tak dalece wyrównane, że nawet ujścia rzek nie mogą pełnić roli portów; gł. msc. Acalayang, Bata, Yengue, Niefang, Cogo. Wyspy natomiast mają ukształtowanie pow. wyżynne, ze szczytami pochodzenia wulkanicznego; gł. częścią państwa jest w. Bioko, o pow. 2017 km2, gdzie znajduje się stol. kraju Malabo; Bioko jest górzysta (najw. szczyt Santa Isabel, 3 008 m) i stanowi wierzchołek ogromnego podmorskiego wulkanu; klimat podrównikowy, wilgotny; średnia roczna temp. ok. 26oC; gleby b. żyzne, bujna roślinność, obfite opady sięgające na płd. wybrzeżach 11 000 mm rocznie; nadto w skład terytorium G.R. wchodzi w. Annobón (dawn. Pagalu), o pow. 17 km2 i kilka wysepek przybrzeżnych.
GOSPODARKA. Jedno z najuboższych społeczeństw Afryki, mimo relatywnie wysokiego PKB i najw. w Afryce wzrostu gosp. (ze względu na zawłaszczanie dochodów przez miejscowego dyktatora i amer. koncerny naftowe z ExxonMobil na czele); 38% analfabetów; podstawą gospodarki jest eksploatacja złóż ropy naft. i rolnictwo skoncentrowane na w. Bioko, które zatrudnia 56% ludności zawodowo czynnej; na w. uprawa kakaowca, bananów, manioku, batatów, palmy oleistej; na kontynencie - kawy; hodowla owiec; eksport cennych gatunków drewna (lasy zajmują ogółem ponad 50% pow. kraju); przem. rolno-spożywczy; w połowie lat 90. odkryto u wybrzeży GR bogate złoża ropy naft., które zagospodarowały kosztem 6 mld dol. koncerny naftowe, doprowadzając do produkcji 350 tys. baryłek dziennie (co stawia G.R. na trzecim miejscu w Afryce Subsaharyjskiej , po Nigerii i Angoli); skrajny nepotyzm i korupcja rodziny T. Obianga, transfer połowy ogromnych zysków na jej prywatne konta zagranicą (drugą połowę zagarniają koncerny), plus osłona rządów Obianga (z użyciem najemników) sprawia, że większość obywateli żyje za dwa dolary dziennie; typowa republika bananowa; 2005 dzięki inwestycjom zagr. znaczny wzrost PKB; sieć drogowa rzadka, kolejowej brak; gł. porty Malabo, Bata, Luba.
HISTORIA. Kolonizację europejską obszaru G.R. rozpoczęli Portugalczycy po odkryciu w 1470 wyspy Bioko; 1778 wyspy przeszły w posiadanie Hiszpanii, która po długotrwałych wojnach skolonizowała również część lądową; od 1900 kolonia hiszp.; 1958 przekształcona w prowincję zamorską pn. G. Hiszpańska; od 1968, po referendum, niepodległa republika, czł. ONZ. Początkowo system wielopartyjny, wkrótce zastąpiony dyktaturą prez. F. Maciasa Nguemy, krwawego psychopaty (którego obalenie planował m.in. Frederick Forsyth, co potem opisał w Psach wojny), następnie (1979-92) rządami junty wojskowej ppłka Teodoro Obianga Nguema Mbasogo, równie okrutnymi; 1982 konstytucja sankcjonująca reżim; wciąż pogarszający się stan gospodarki; XII 1991 pod presją państw zach. nowa konstytucja, swoboda działania partii polit., wolność prasy; 1993 wybory parlamentarne (zbojkotowane przez opozycję po zamordowaniu jednego z jej przywódców, Teodoro Motusa); 1996 i 2002 ponowne zwycięstwa T. Obianga w pseudowyborach prezydenckich i rządzącej od 1979 partii PDGE w wyborach parlamentarnych; VIII 2006, po kilkumiesięcznej krytyce ze strony prezydenta, cały rząd podał się do dymisji.
PAGALU, FERNANDO PO, GUINEA ECUATORIAL, MALABO, MACIAS- Gwinea Równikowa, (Republika Gwinei Równikowej)...
- GWINEA, region geogr. w środk.-zach.(...)
- Gwinea, kraina wzach. Afryce,...