Sacha
republika autonomiczna w składzie Federacji Rosyjskiej, w płn.-wsch. Syberii; pow. 3,1 mln km2, 1,1 mln mieszk. (1999): Jakutów (ok. 43%), Rosjan (47%) oraz Ukraińcy, Ewenkowie i Eweni Czukcze; stol. Jakuck. Większą część terytorium J. zajmują góry i płaskowyże: G. Wierchojańskie, G. Czerskiego ze szczytem Pobieda (wys. 3147 m), Wyż. Środkowosyberyjska, G. Ałdańskie; w środk. i płn. części kraju niziny (Środkowojakucka, Jańsko-Indygirska, Kołymska); klimat umiarkowany chłodny, kontynentalny, na płn. subpolarny; średnia temp. w styczniu poniżej -30oC (Ojmiakon-Wierchojańsk - najzimniejszy obszar półkuli płn.: notowane temp. poniżej -70oC), w lipcu 10-19oC; gł. rzeki: Lena, Jana, Indygirka, Kołyma wykorzystywane do spławu drewna i żeglugi; ok. 50% pow. zajmują lasy typu tajgi, gł. modrzewiowe. Podstawą gospodarki jest górnictwo (złoto, diamenty, rudy cyny, gaz ziemny, węgiel kam.), przem. drzewny, rybny, myślistwo, hodowla zwierząt futerkowych; energetyka wodna (Wilujska Elektrownia Wodna); transport wodny (Płn. Droga Morska, port Tiksi), kolejowy (odcinek linii bajkalsko-amurskiej, w budowie linia amursko-jakucka), lotniczy; ślady człowieka na terytorium J. pochodzą z młodszego , odkryto także liczne szczątki mamutów (pod ochroną od 1991). Powstawanie narodu jakuckiego dokonywało się poprzez stapianie różnych elementów etnicznych; Jakuci żyli w ustroju rodowym, który jeszcze przed podbojem przez Rosję (XVII/XVIII w.) zaczął się rozpadać; Rosja zmuszała Jakutów do jasaku (danina w naturze), przy próbach sprzeciwu brano zakładników, opornych sprzedawano; napływ kolonistów rosyjskich wywoływał powstania (największe 1634, 1636, 1681); w XIX-XX w. J. była miejscem zesłań i robót przymusowych dla więźniów politycznych; niektórzy z nich - m.in. Polacy - osiedlali się po uwolnieniu na stałe; Polacy położyli także znaczne zasługi w badaniach nad geografią i etnografią J.; 1922-91 Jakucka Autonomiczna SRR w składzie Rosyjskiej FSRR.