przeważnie są to puste i nieczynne przewody wulkaniczne; największymi formami tego typu są jaskinia Prihnukagigur na Islandii (komin wulkaniczny mający kształt dzwonu o głęb. 200 m), jaskinia Na One Pit w wulkanie Hualalai na Hawajach (jaskinia głęb. 267 m z pionową studnią głęb. 130 m) oraz jaskinia Tarisson w masywie Soufriére na wyspie Basse-Terre (Gwadelupa - dzwon głęb. 120 m, na którego dnie znajduje się nieznanej głębokości jezioro). Nazwą j.w. obejmuje się czasem wszystkie jaskinie powstałe wskutek procesów wulkanicznych (tj. także jaskinie lawowe i gazowe).
- jaskinia, naturalna próżnia wskałach,...
- JASKINIA LAWOWA, pierwotna, naturalna...
- LEVIATHAN CAVE, w Kenii, w paśmie wulkanicznych...