najstarsze ślady kopalnictwa (krzemienia) na ziemiach polskich sięgają epoki kamienia (Krzemionki Opatowskie); z 1044 roku pochodzi wzmianka o przywileju Kazimierza Odnowiciela związanym z eksploatacją soli w żupie wielickiej; w tym czasie wydobywano też rudy żelaza w Zagłębiu Staropolskim (Świętokrzyskie), a także w Puszczy Kurpiowskiej, na Podhalu i w Wielkopolsce; w pochodzącej z 1136 Bulli gnieźnieńskiej wspomina się o wydobyciu srebra pod Bytomiem, zaś w dokumencie Bolesława Wstydliwego z 1257 o kopalniach rud srebra i ołowiu pod Olkuszem; w XIII w. rozwinęło się też górnictwo złota na Dolnym Śląsku, zaś w XVI w. wszczęto wydobycie rud ołowiu na Górnym Śląsku oraz siarki w Swoszowicach (opodal Krakowa); rozwojowi g. towarzyszyło powstawanie zrzeszeń górniczych zw. gwarectwami; w XVIII w. zaczyna się na większą skalę wydobycie węgla kamiennego na Górnym Śląsku; z tego okresu pochodzą czynne do dzisiaj kopalnie Murcki (zał. 1740) i Nowa Ruda (zał. 1742); 1818 na obszarze Dolnego Śląska działało 30 kopalń węgla kamiennego, zaś na Górnym – 24 kopalnie (do 1913 ich liczba wzrosła do 48), a łączne roczne wydobycie sięgało 350 tys. t; w latach 1816–24 St. Staszic zał. w Kielcach Szkołę Akademiczno-Górniczą; w drugiej poł. XIX w. polskie górnictwo zdominowało g. węgla kamiennego; w latach 1882–1913 zatrudnienie w nim wzrosło z 43 do 150 tys. osób; eksploatację ropy naft. rozpoczęto z inicjatywy I. Łukasiewicza w drugiej poł. XIX w. (od 1854 kopalnia w Bóbrce k. Krosna – ob. skansen przem. naftowego); 1919 zał. w Krakowie Akademię Górniczą, przemianowaną 1946 na AGH; górnictwo węgla kamiennego stało się po II woj. świat. Filarem gospodarki kraju, zawód górnika należał do uprzywilejowanych i najlepiej opłacanych; w latach 70. XX w. wydobycie węgla sięgnęło 200 mln t; spadek cen węgla na rynkach światowych i malejące zainteresowanie nim jako paliwem sprawiły, że na całym świecie kopalnie węgla zaczęto zamykać, górnictwo poddano drastycznej restrukturyzacji; także w Polsce w latach 1990–2002 wydobycie zmniejszono o połowę, zwolniono ok. 300 tys. osób (wydając na restrukturyzację 24 mld zł), niemniej większość problemów ekon. i społ. g. w P. nie rozwiązano; także górnictwo siarki, której znaczne złoża odkryto 1953 w rejonie Tarnobrzega (ok. 25% świat. zasobów), po spadku cen stanęło w obliczu likwidacji; natomiast zachowało znaczenie wydobycie miedzi, której wielkie złoża odkryto 1957 koło Lubina (Lubińsko-Głogowskie Zagłębie Miedziowe).
- SŁUŻBA POLSCE, Powszechna Organizacja...
- BANK POLSKI, (hist. 2)
- Bank Polski, zał. w 1828 przez...