międzynarodowy koncern obuwniczy, jeden z najw. w świecie; pierwszą fabrykę zał. 1895 w Zlinie TOMASZ BATA (1876-1932) dostarczając na rynek tanie, pierwsze w świecie buty płócienne na skórzanej podeszwie; 1904-05 przebywał z dwoma współpracownikami w USA jako robotnik, podpatrując amer. technologię i organizację pracy (pionier szpiegostwa przemysłowego); 1914 uzyskał zamówienie wojsk. dla armii austr., pod koniec wojny zatrudniał 5 tys. pracowników i wytwarzał taśmowo 10 tys. par butów dziennie; dbał o sprawy socjalne pracownikow budując w Zlinie stołówki, domy mieszkalne, sklepy, szkoły, 1932 najw. kino w Europie (na 3 tys. miejsc); jego dzieło kontynuował przyrodni brat JAN BATA (1895-1965); 1938 po wkroczeniu Niemiec do Czechosłowacji został zmuszony do produkcji obuwia dla Wehrmachtu, ale wkrótce uciekł do USA (gdzie został uznany za osobę niepożądaną, jako kolaborant); w rezultacie osiedlił się w Brazylii, gdzie m.in. budował duplikaty Zlina (p.n. Bataypora, Batatuba); 1947 jego majątek w Czechosłowacji został znacjonalizowany, nazwę fabryki zmieniono na Świt, a Zlin na Gottwaldów, samego zaś Batę skazano zaocznie na 15 lat więzienia (na proces nie pozwolono mu przyjechać); kiedy umierał (1962) jego firma posiadała 120 przedsiębiorstw na całym świecie, ponad 58 sklepów, a zatrudnienie w koncernie wyniosło 105 tys. osób; po śmierci Jana kierownictwo koncernu objął syn Tomasza Baty, TOMASZ (ur. 1914), siedzibę centrali usytuowano w Kanadzie, gdzie pozostaje do dzisiaj.
- przykucnąć do bata, ‘być bezsilnym’‘być...
- spuścić z bata, ‘załatwić potrzebę...
- strzelić z bata, ‘wkłuć strzykawkę...