koliwszczyzna, ukr. kolijiwszczyna
powstanie chłopów ukraińskich 1768, pod wodzą I. Gonty i M. Żeleźniaka, skierowane przeciw szlachcie; nazwa od pol. słowa "kolej", oznaczającego na Ukrainie kolejną straż przy dworze, pełnioną przez uzbrojonych chłopów; powstanie skierowane było przeciw zaostrzeniu rygorów pańszczyzny oraz przymusowi przechodzenia ludności ukr. na porządek unicki; poparcia udzieliło mu duchowieństwo prawosławne; szczególnie krwawy przebieg miało w bracławskim Humaniu, gdzie zginęło kilka tysięcy szlachty i Żydów (rzeź humańska); stłumione krwawo przez wojska ros. dowodzone przez gen. P.N. Kreczetnikowa i polskie pod dowództwem K. Branickiego i J. Stępkowskiego.
HAJDAMACZYZNA, UKRAINA, HUMAŃ, KOLIWSZCZYZNA, ŻELE�NIAK, KOLIJIWSZCZYNA, GONTA, SZEWCZENKO
- koliszczyzna, powstanie chłopskie...
- Humań, miasto i twierdza między...
- BRANICKI Franciszek Ksawery, (ok. 1730-1819)