(742-814)
król Franków od 768, król Longobardów od 774 i cesarz od 800, najwybitniejszy z dyn. Karolingów, syn Pepina Małego. Zapewnił największy rozwój terytorialny państwu Franków włączając do niego: w 774 ziemie królestwa Longobardów, w 788 Bawarię, po ciężkich walkach (772-804) Saksonię, ziemie rozbitego państwa Awarów nad środk. Dunajem i Płw. Iberyjski do rz. Ebro, skąd wyparł Arabów tworząc Marchię Hiszpańską. Ponadto uzależnił: Słowian Połabskich ( Wieletów i Obodrzyców), nieco luźniej plemiona czes. Jako najpotężniejszy władca Zachodu podjął idee uniwersalizmu cesarstwa rzym. i odnowił je ukoronowany w 800 przez papieża Leona III na cesarza rzym., co umocniło jego pozycję zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz kraju. Przeprowadzał i inicjował liczne reformy: prawa, monetarną ( denar), szkolnictwa, pisma ( minuskuła karolińska). Zapewnił rozkwit kulturalny ( "renesans karoliński", Alkuin, Einhard), głównym centrum był jego dwór ze słynną szkołą pałacową. Rozwijała się ponadto architektura (np. słynna kaplica pałacowa w Akwizgranie), malarstwo. Utrzymywał jedność państwa dzięki kontrolom hrabiów przez jego wysłanników ( missi dominici). Po śmierci K. W. nastąpiło rozluźnienie spójności państwa Franków, a potem jego rozpad (843); zob. traktat z Verdun.
- KAROL, Imię Karol nosili władcy...
- KAROL, Pochodzenia starogermańskiego,...
- KAROL WIELKI, Charlemagne (742-814)...