podziały Rzeczypospolitej w końcu XVIII w., które doprowadziły do utraty niepodległości. Układy rozbiorowe Polski nie były wyjątkiem w XVIII w. (np. Hiszpania). Wyjątkowy był fakt, że państwo nie prowadzące wojny zostało pozbawione bytu przez sąsiadów i zmuszone do ratyfikacji traktatów rozbiorowych. Pierwszego rozbioru dokonano, gdy konfederacja barska pokazała, że Rosja nie będzie w stanie wchłonąć całej Rzeczypospolitej. Był on oparty na traktatach podpisanych 5 VIII 1772 w Petersburgu przez Austrię, Prusy i Rosję. Austria uzyskała 81 900 km2 (Spisz, pd. część woj. krakowskiego i sandomierskiego, woj. ruskie, część ziemi chełmskiej) z 2,6 mln ludności, Prusy uzyskały Prusy Królewskie i Warmię (bez Gdańska i Torunia) oraz pas ziem nadnoteckich - 36 300 km2 z 580 tys. ludności, Rosja zagarnęła najwięcej - 92 000 km2 i 1,3 mln mieszkańców na wsch. rubieżach Litwy i Korony. Drugiego rozbioru dokonano po próbie reformowania Polski podjętej w Konstytucji 3 maja oraz po przeciwstawieniu tejże konfederacji targowickiej. Decyzje zapadły w traktacie petersburskim z Rosją (22 VII 1793) i Prusami (25 IX 1793). Prusy uzyskały resztę Wielkopolski, Kujawy, część Mazowsza (57 100 km2, ponad 1 mln mieszkańców), Rosja zaś prawie całą Białoruś i Ukrainę (250 tys. km2 i ponad 3 mln ludności). Trzeci rozbiór, po klęsce powstania kościuszkowskiego, przeprowadzono po zawarciu traktatów austr.-ros. (3 I 1795) i ros.-prus. (24 X 1795). Austria otrzymała część woj. krakowskiego, sandomierskiego, lubelskiego, podlaskiego i mazowieckiego (47 100 km2 i 1,5 mln mieszkańców), Prusy resztę Mazowsza i część woj. trockiego (48 000 km2 i 1 mln mieszkańców), Rosja Kurlandię, Żmudź, większość woj. wileńskiego i nowogródzkiego (120 tys. km2 i 1,2 mln mieszkańców). Po tym rozbiorze Rzeczpospolita Polska zniknęła z mapy Europy. Granice rozbiorów uległy zmianie w wyniku traktatu w Tylży (1807), a następnie uchwał kongresu wiedeńskiego (1815).
- rozbiór, dokonać logicznego rozbioru...
- ROZBIORY POLSKI, dokonany w XVIII w. w...
- EMIGRACJA POLSKA W DOBIE ROZBIORÓW, obejmuje okres 1772-1918...