SAMNICKIE WOJNY

konflikt o dominację w Italii w IV-III w. p.n.e. między Rzymem a górskimi plemionami ze środk. i płd. Apeninów (Samnici); pierwsza wojna (343-341) toczyła się o miasto Kapua; druga (326-304) początkowo przyniosła Rzymianom wiele klęsk, gdyż przeciwnik przewyższał ich taktyką walki w górach i znajomością terenu; po rozbiciu w Wąwozie Kaudyńskim upokorzone i pokonane legiony musiały przejść pod hańbiące jarzmo; stopniowo jednak udało się Rzymowi pozyskać sojuszników na tyłach terytorium samnickiego, wybudować pierwsze strategiczne drogi wojskowe (Via Appia), pokonać wspierających wroga Etrusków i zdobyć gł. ośr. Samnitów - Bovianum; pokonani Samnici zawarli wkrótce nowe przymierze z Etruskami i Umbrami oraz z Celtami; wybuchła trzecia wojna (298-290); po przegranej bitwie pod Sentinum górale utracili sprzymierzeńców i musieli podporządkować się zwycięzcom.