(1787-1828)
wybitny przywódca plemion Zulu; syn prowincjonalnego wodza, odrzucony przez ojca, został najemnikiem u wielkiego zdobywcy, Dingiswayo, króla Mtetwa; wyznaczony przez niego na przywódcę grupy plemiennej Zulusów zreorganizował ich siły zbrojne, zmienił tradycyjną taktykę walki i wprowadził nowe uzbrojenie; 1817-27 drogą krwawych (zginęło ok. 2 mln ludzi) podbojów stworzył ogromne państwo w płd. Afryce (do granicy Natalu); po śmierci matki (1827) zaczął przejawiać oznaki psychozy, zabity przez swoich kuzynów, Dingane i Mhlangana (Dingane został jego następcą).