próba przewrotu polit. w Rosji, mającego na celu odsunięcie od władzy Gorbaczowa i uratowanie ZSRR przed rozpadem; dokonana w dniach 18-21 VIII 1991, podczas odpoczynku Gorbaczowa (wówczas sekretarz gen. KPZR a zarazem prezydent ZSRR) na Krymie; zastępujący go wiceprezydent Giennadij Janajew wespół z kilkoma dygnitarzami (m.in. premierem W.Pawłowem, ministrwami obrony D.Jazowem i spraw wewn. B.Pugo oraz szefem KGB W.Kriuczkowem) powołują Komitet Stanu Wyjątkowego; do Moskwy wjeżdżają czołgi i wojska dywizji powietrzno-desantowych, ukazują się dekrety zakazujące zgromadzeń publicznych, zamyka się niektóre gazety itp.; pucz jest jednak przeprowadzany nieudolnie, jego organizatorzy nie potrafią zapobiec wystapieniu prez. Rosyjskiej FSRR Borysa Jelcyna, który wzywa do oporu; przed moskiewską siedzibą Rady Najwyższej ZSRR gromadzi się kilkadziesiąt tys. ludzi, wojsko odmawia wykonania rozkazu ataku na gmach Rady; w rezultacie Komitet postanawia się rozwiązać, Gorbaczow zostaje uwolniony i wraca do Moskwy; organizatorzy puczu otrzymali kilkuletnie wyroki więzienia, ale 1993 zostali amnestionowani; pucz przyspieszył proces rozpadu ZSRR, który wkrotce (XII 1991) przestaje istnieć.
- GORBACZOW, Michaił S. (ur. 1931)...