franc. raison d'état
zespół najżywotniejszych interesów państwa pojmowanych i przedstawianych jako najwyższe i niepodważalne dobro tego państwa oraz jego obywateli; należy do sfery imponderabiliów życia publicznego kraju; kompromis i konsensus wszystkich - niezależnie od tego, kto w danej chwili sprawuje władzę - sił, partii, ugrupowań i organizacji biorących udział w tworzeniu polityki wewn. i zagr. osiągany wokół r.s. pozwala na bezpieczny i wolny od największych zagrożeń rozwój państwa; zakres pojęciowy r.s. wywodzi się od rzym. zasady salus rei publicae suprema lex esto - głoszącej, iż dobro państwa (rzeczypospolitej) jest najwyższym prawem, w imię którego rządzący i władcy uprawnieni są do działań stojących ponad dobrem poszczególnych obywateli, ich prawami indywidualnymi, a często i ponad całym systemem prawa obowiązującego w państwie; usprawiedliwienie działań poza- lub bezprawnych podjętych przez sprawujących władzę i powołujących się na r.s. szeroko naświetlił N. Machiavelli; współcześnie r.s. najczęściej utożsamia się z geopolityczną sytuacją państwa, jego sojuszami polit.-obronnymi i gł. kierunkami polityki zagr., zapewniającymi bezpieczeństwo nar.; r.s. często przywołują rządy podejmujące decyzje dyktatorskie lub autorytarne, proklamujące wprowadzenie stanu wyjątkowego, ograniczenie bądź zawieszenie praw człowieka, a także politycy przystępujący do puczu, przewrotu i obalenia konstytucyjnych władz.
- racja stanu, kategoria wprowadzona...
- racja stanu, wyższość interesu...
- racja, bez dania racji, przyznać...