właśc. Raffaelo Santi (1483-1520)
włoski malarz i architekt, jeden z najwybitniejszych artystów dojrzałego renesansu; pochodził z Urbino, uczył się w Perugii u Perugina; 1504-08 przebywał we Florencji, gdzie uległ wpływom Michała Anioła i Leonarda da Vinci; 1508 przeniósł się do Rzymu, do końca swego krótkiego życia (zmarł na febrę) pracował gł. przy dekoracji wnętrz watykańskich. R. zaczął tworzyć w czasie, gdy zakończone zostały już dociekania największych renesansowych mistrzów nad zagadnieniami proporcji, perspektywy, światłocienia; korzystając z tych doświadczeń wcześnie stworzył własny dojrzały styl, który charakteryzuje się zbliżoną do symetrii kompozycją, umiejętnym wiązaniem postaci z pejzażem, idealną równowagą i harmonią form łagodnie nasyconych światłocieniem; twórczość R. słynie z pięknych postaci kobiecych (dążył do stworzenia idealnego typu postaci kobiecej przedstawiającej Madonnę), jak też uroczych, pełnych słodyczy przedstawień Dzieciątka Jezus i aniołków; malował obrazy sztalugowe i malowidła ścienne o tematyce rel. i mitologicznej; łączył w nich ideał chrześcijański z myślą poznawczą oraz kultem antycznego piękna. W Perugii powstały jego wczesne, ale już dojrzałe prace, m.in. Zaślubiny Marii, Portret Księcia Urbino, Trzy Gracje, Ukrzyżowanie z Marią i świętymi Janem, Hieronimem i Marią Magdaleną oraz pierwsze z serii jego słynnych Madonn; we Florencji (prawdopodobnie pod wpływem Mony Lizy Leonarda da Vinci) ostatecznie ukształtował swój typ Madonny (Madonna del Granduca, Piękna ogrodniczka), namalował też wiele portretów (np. małżeństwa Donnich), obraz Kobieta z jednorożcem; w Rzymie obok kolejnych dzieł sztalugowych (Madonna Sykstyńska, Madonna della Sedia, Portret papieża Leona X z kardynałami) stworzył wielkie malowidła ścienne we wnętrzach watykańskich: w Stanza della Segnatura (wyróżniają się kompozycje Dysputa o najświętszym sakramencie, Szkoła ateńska i Parnas), Stanza d`Eliodoro oraz w Loggiach (52 malowidła na sklepieniu o tematyce biblijnej, tzw. Biblia Rafaela); projektował też kartony do arrasów, które miały pokryć dolne partie ścian Kaplicy Sykstyńskiej (te projekty R. miały znaczny wpływ na artystów niderlandzkich, arrasy bowiem wykonywano w manufakturach w Brukseli); jako architekt projektował w Rzymie kośc. San Eligio degli Orefici, kaplicę Chigi przy kośc. Santa Maria del Popolo, przypisuje mu się autorstwo pałaców Vidoni-Caffarelli i Branconio dell`Aquila (zburzony), we Florencji zaprojektował pałac Pandolfini; od 1515 konserwator staroż. zabytków Rzymu; 1515-20 kierował budową bazyliki św. Piotra w Watykanie. kul05
ZWINGER, RYSUNEK, RAIMONDI, ZUCCARO, UDINE, PERUGIA, SANTI, MONTEFELTRO, DREZDEŃSKA GALERIA, INGRES