Roman (ur. 1933)
reżyser, scenarzysta i aktor, artysta filmowy o wielkim talencie, wyobraźni skłonnej do szyderczej groteski oraz imponującej znajomości warsztatu; ur. w pol.-żyd. rodzinie, jako dziecko trafił do krakowskiego getta (matka zginęła w Oświęcimiu, ojciec przetrwał Mauthausen); po wojnie najpierw w szkole cyrkowej w Julinku - liceum plastyczne w Krakowie; występy w zespole dziecięcym Wesoła Gromadka, później tytułowy Syn pułku Katajewa w Teatrze Młodego Widza; 1959 dyplom reżyserski w Łodzi (pierwsza etiuda Dwaj ludzie z szafą, film dyplomowy Gdy upadają anioły, oba nagrodzone); 1962 błyskotliwy debiut reżyserski w fabule: Nóż w wodzie (nagrody w Wenecji i Hiszpanii oraz nominacja do Oscara); 1963 emigracja do Paryża, gdzie powstaje Wstręt, a w W. Brytanii Matnia, Nieustraszeni pogromcy wampirów (oba nagrodzone na festiwalu berlińskim), co otwiera mu drogę do Hollywood; 1968 Dziecko Rosemary (nominacja do Oscara), 1974 Chinatown (Złoty Glob, Oscar dla R. Towne'a za scenariusz); aresztowany w - być może ukartowanej przeciw niemu - aferze obyczajowej (stosunki z nieletnią), opuszcza 1977 USA; w Europie realizuje m.in. Tess (nagroda Cezara), Piratów, Gorzkie gody, Frantic, Śmierć i dziewczynę, Dziewiąte wrota, Pianistę - na kanwie biografii W. Szpilmana (m.in. Złota Palma w Cannes 2002; 7 nominacji i 3 Oscara - za reżyserię, dla Adriena Brody za najlepszą rolę, dla Ronalda Harwooda za scenariusz adaptowany, 7 Cezarów; najlepszy film 2002 także wg Bryt. Akad. Filmowej); kolejne filmy: Oliver Twist wg Ch. Dickensa, Autor widmo, Rzeź; autor scenariuszy do filmów własnych i kilku cudzych, reżyser spektakli operowych (Rigoletto i Opowieści Hoffmanna). Od 1953 jako aktor na ekranie: Trzy opowieści oraz m.in. Pokolenie, Do widzenia, do jutra, Niewinni czarodzieje, a po latach Bal wampirów, Lokator, Czysta formalność, Zemsta (jako Papkin); także na scenie: jako Mozart w Amadeuszu (Warszawa, 1981) i w Przemianie Kafki (Paryż, 1988). Trzy małżeństwa z aktorkami: 1959-62 z Barbarą Kwiatkowską, od 1968 z Sharon Tate (1969 zamordowana przez bandę Mansona) i od 1989 z Emmanuelle Seigner (córka Michéle Morgane). 2009 na podstawie amerykańskiego listu gończego wydanego ponad 30 lat wcześniej aresztowany w Szwajcarii (gdzie przybył odebrać nagrodę za całokształt twórczości filmowej); zwolniony po 9 miesiącach ze względu na niekompletność amerykańskiego wniosku o ekstradycję.
TOPOR, POLSKA. FILM, FRANCUSKI FILM, SKOLIMOWSKI, KONDRATIUK, BERLIŃSKI FESTIWAL FILMOWY, TATE, BRODY, KOMAR, KWIATKOWSKA-LASS
- POLAŃSKI, Antoni (1914-2003)
- POLAŃSKI, Kazimierz (ur. 1929)
- POLAŃSKI Tadeusz, (ur. 1943)