część rozległej twórczości lit. w j. arabskim, jaka powstała na Płw. Arabskim i terytoriach podbitych w średniowieczu przez Arabów. Z VI w. pochodzą pierwsze poezje (spisane VIII-IX w.), m.in. zbiór muallaki (poeci Imru'l Kajs, Antara, an-Nabigha, asz-Szanfara i in.); w 2. poł. VII w. spisano niedościgłym stylem rymowaną prozą świętą księgę islamu - Koran; tradycje staroarabskiej poezji kontynuowano w pierwszym okresie islamu (od 622) i za panowania Omajjadów 661-750, gdy zamiast dawnych wodzów dworscy poeci (m.in. al-Achtal, al-Dżarir, al-Farazdak) sławili omajjadzkich kalifów; w Mekce i Medynie (Al-Hidżaz) kwitła poezja erotyczna (Omar ibn abi Rabia), pośród Beduinów rozkwitała poezja romantyczna nt. platonicznej miłości wieńczonej śmiercią kochanków (Lajla, Madżnun). Złota era kultury i l.I. 750-1258 za panowania Abbasydów przynosi wielki rozwój astronomii, filozofii, medycyny (al-Farabi, Awicenna, al-Ghazali); dzieła historyczne tworzyli al-Kalbi, Abu Mihnaf, at-Tabari; badania nad Koranem stworzyły szkoły filologiczne w Basrze, Kufie i Bagdadzie (gramatycy i kolekcjonerzy poezji staroarabskiej: Sibawajhi, Chalil ibn Ahmad, al-Asmai w VIII-IX w.); pierwsze dzieła teoretycznolit. stworzyli al-Dżahiz i Ibn Kutajba w IX w.; cennym źródłem historycznolit. jest Kitab al-aghani (Księga pieśni, autor Abu'l-Faradż al-Isfahani) z X w. Na dworach Abbasydów poeci Abu Nuwas, al-Ahnaf, Baszszar ibn Burd i in. rozwijają poezję tzw. modernistyczną, burzą układ kasydy, wprowadzają nowe tematy. Reakcją na ich modernizm jest poezja neoklasyczna (Abu Tammam, al-Buhturi, al-Mutanabbi), nawiązująca ponownie do tradycji staroarab., potem rozwijała się poezja filozoficzna i mistyczna (Abu'l-Ala al-Maarri w XI w., Omar ibn al-Farid w XIII w.). W arab. Hiszpanii (Andaluzja) X-XII w. rozwijała się poezja rycersko-miłosna (Ibn Zajdun, Mutamid, Ibn Kuzman). W okresie politycznego upadku Arabów 1258-1800 twórczość oryginalna zanikała, powstawały kompilacje, encyklopedie, słowniki; w XV w. spisano baśnie Tysiąc i jedna noc. Pod wpływem lit. eur. ok. poł. XIX w. zaczyna się okres nowożytny lit. arabskiej; przy końcu stulecia emigranci stworzyli w Nowym Jorku tzw. szkołę syryjsko-amerykańską, pisząc pierwsze nowele i poematy prozą; w XX w. powstały pierwsze powieści społ.-obyczajowe, realistyczne nowele, dramaty; od połowy wieku dominuje prąd realistyczno-społ., w Iraku reprezentują go Dhu'n-Nun Ajjub i Abd al-Hakk Fadil.
- ZAHAWI, Az-Dżamil Sidki (1863-1936)...