Isaac Bashevis (1904-91)
pisarz żydowski, tworzący w j. jidysz; urodzony w Leoncinie jako syn rabina, wychowywał się najpierw w Warszawie (1908-17), a potem w Biłgoraju (do 1922); po powrocie do Warszawy zajął się działalnością translatorską (m.in. tłumaczył na jidysz powieści pisarzy niem. - E.M. Remarque'a, Th. Manna, S. Zweiga); 1935 wyemigrował do USA i osiedlił w Nowym Jorku; wszystkie prace publikował w dzienniku (potem tygodniku) "Forwerts"; pod pseudonimami Icchok Warshafsky i D. Segal uprawiał również publicystykę, krytykę lit. i teatralną. Proza S. wyrasta z wnikliwej obserwacji środowisk ortodoksyjnych i zasymilowanych Żydów aszkenazyjskich, szczególnie żyjących na wsch. obszarach Polski; oprócz znakomitej umiejętności portretowania obyczaju S. posiadał także zdolność do wnikliwej analizy religijnych, filozoficznych i moralnych konfliktów, w jakie jego rodzinne środowisko musiało popadać, żyjąc w nie zawsze przyjaznym otoczeniu; jego utwory dowodzą jednak potrzeby przezwyciężania barier, spojrzenia ogólnohumanistycznego i uniwersalistycznego na ludzką egzystencję; w mistrzowski sposób (szczególnie w zwartych, niesłychanie precyzyjnie skonstruowanych nowelach i opowiadaniach) łączył charakterystyczny dla pisarzy j. jidysz sentymentalizm z surową faktografią, refleksją filozoficzną i specyficznym humorem; proza S. wolna jest od jakichkolwiek akcentów szowinistycznych, stanowiąc inspirację dla licznych pisarzy żyd., znacznie od niego młodszych. Do arcydzieł prozy świat. zaliczane są zbiory nowelistyczne: Krótki piątek, Seans, Namiętności, Moc światła, Śmierć Matuzalema. Subtelnie ironiczna, a zarazem pełna ciepłych uczuć do ludzi - nie tylko bliskich autorowi pod względem religijnym i świadomościowym - jest także twórczość powieściowa, pełna akcentów autobiograficznych: Szosza, Szatan w Goraju (sięgające do XVII w.), Niewolnik, Dwór, Spuścizna, Sztukmistrz z Lublina, Wrogowie, Pokutnik (starające się ujrzeć zagadnienie stosunków polsko-żyd. w aspekcie tragicznego splotu dziejów pol. w XIX w.); 1978 nagroda Nobla; tylko część jego utworów została przetłumaczona na j. ang., z którego dokonywano przekładów na j. światowe (w tym polski); zbiory szkiców (Felietony, eseje, wywiady), utwory dla dzieci (Opowiadania), zbeletryzowane szkice autobiograficzne (Urząd mojego ojca).