obejmuje całokształt piśmiennictwa w j. hebrajskim od II tysiąclecia p.n.e. do chwili obecnej; wyodrębnia się 2 okresy: lit. starohebrajską (do końca XVIII w.) i nowohebrajską; gł. dziełem l. starohebrajskiej jest Biblia (złożona z ksiąg Starego i Nowego Testamentu), której poszczególne części powstawały od XII w. p.n.e. do II w. n.e.; księgi Starego Testamentu, pisane do II w. p.n.e zarówno prozą, jak i rytmicznym wierszem, obejmują wiele utworów, np. Psalmy, Treny Jeremiasza, Pieśń nad pieśniami, Księgę Izajasza, a także apokryfów i pseudoepigrafów; odkrycie rękopisów znad M. Martwego w miejscowości Qumran na terenie Jordanii w latach 1947-52 wzbogaciło Biblię o szereg dalszych dzieł i ksiąg, m.in. Księgi wojen Jahwe, Księgi królów Izraela, Kroniki królów Judy; zniszczenie Jerozolimy w 70 n.e. przez ces. Tytusa, które zapoczątkowało diasporę Żydów, sprawiło, że l.h. zaczęła się rozwijać w szeregu ośrodków poza Palestyną, m.in. w Rzymie, Antiochii, Aleksandrii, Atenach, a później w cesarstwie bizantyjskim; z ksiąg powstałych między II w. p.n.e. a V w. n.e., zw. też literaturą rabinacką (Miszna, Targum, Midrasz), zrodził się Talmud - swego rodzaju encyklopedia zawierająca całokształt wiedzy gromadzonej przez pokolenia uczonych oraz wykład żydowskiego prawa religijnego; wysoki poziom osiągnęła l.h. w okresie V-X w. w ces. bizantyjskim oraz podczas panowania Arabów (X-XIV w.) w Hiszpanii; obok poezji i apologetyki powstała filozofia judaizmu, gramatyka, leksyka, wreszcie pierwszy słownik hebrajski; znaczący wpływ na rozwoj l.h. wywarł M. Maimoindes, a także Saadia ben Josef, Ibn Ezra, J. Halevi, Ibn Gabirol, Immanuel da Roma; dalszy rozwój l.h. nastąpił po wynalezieniu druku (Azaria dei Rossi, Jehuda Arie Modena); obok lit. religijnej, pod wpływem renesansu wł., pojawia się w lit. hebrajskiej poezja i proza świecka, romans rycerski i sowizdrzalski, a zwłaszcza zbiory opowieści zawierające też opisy podróży, listy, zw. Machberot; XVI-XVIII w. przynosi pewien upadek l.h. i dopiero ruch oświeceniowy Haskala, powstały w środk. Europie, przynosi odrodzenie (odtąd lit. nowohebrajska); przepełnione racjonalizmem idee ruchu propagował miesięcznik "Ha-Measef" (1784-1811), zał. w Niemczech przez M. Mendelssohna przy współpracy C. Cohena, J. Euchela, M. Herza, J. Satanowa; obok nich tworzą: poeta M.H. Luzzatto, a także twórcy z Europy Wsch., gł. z Galicji: J. Erter, B. Günzburg, A. Mapu (pierwsza powieść w j. hebrajskim), P. Smolensky, K. Braudes; do pełnego rozkwitu dochodzi l.h. w połowie XIX w. w Rosji oraz Królestwie Pol. (Icchak Ber Lewinson, Abraham Ber Lebenson, Ben Awigdor, Józef Chaim Brenner, Jezjasz Berszadski, Michał Józef Berdyczewski, Icchak Berkowicz), przenoszą się oni później do Izraela, gdzie impulsem rozwoju l.h. staje się syjonizm, którego początek datowany jest na 1882; w państwie Izrael wybitnymi przedstawicielami odrodzonej l.h. są ideolodzy syjonizmu Ahad Haam (Ginsburg) i M. Lilienblum, poeci: H.M. Bialik i S. Czernichowski; noweliści: H. Brenner i U. Gnessin; poczynając od XX w. w nowożytnej l.h. wyodrębnia się 3 grupy twórców: "ojców" - związanych jeszcze z diasporą: S. Cahan, F. Fichman, Z. Szneur, J. Steinberg, Sz. Agnon (Nobel - 1966), A. Baresz, Ch. Hazzar, A. Kabak; "synów" - współtwórców państwa Izrael, w tym m.in.: U. Grinberg, J. Landan, A. Szlonsky, N. Alterman, L. Goldberg, A. Hameiri, J. Jaari, J. Aricha; "wnuków" - urodzonych w Izraelu, w twórczości podejmujących tematykę współczesną: S. Jizhar, A. Meged, N. Szaham, M. Szamir, Ch. Guri, M. Karmi. Poza granicami kraju l.h. rozwijają B.N. Silkiner, E. Lisitzky, G. Preil, Sz. Halkin, J.L. Lewin, Ch. Leński, I.B. Singer (Nobel - 1978).
HASKALA, FRISZMAN David, CZERNICHOWSKI Saul, PAGIS, BIALIK Chaim Nachman, AMICHAJ Jehuda, SZNEUR, IZRAELA LITERATURA, BARASZ Aszer, TRUNK
- HEBRAJSKI JĘZYK, język należący do...
- ORMIAŃSKA LITERATURA, pieśni z początku...
- MARIA, Pochodzenia najprawdopodobniej...