Reklama

SŁOWACKA MUZYKA

(muz. 2)

początki profesjonalnej m.s. wiążą się z działalnością św. Cyryla i Metodego, którzy propagowali rdzenny śpiew liturgiczny; po śmierci Metodego został on zakazany (885); w okresie średniowiecza rozwijał się śpiew gregoriański (Ewangeliarz z Nitry, XI w.; Kodeks Pray, XII-XIII w.; Missale z Bratysławy, 1341) oraz świecki, uprawiany przez trupy jokulatorów, igrców i szpilmanów; w XVII w. pojawia się reformacyjna nar. pieśń religijna (Cithara sanctorum), na którą jezuici odpowiadają serią własnych śpiewników (Canthus catholici); XV-XVII w. to okres wpływów franc. i flamandzkich w muzyce typu wielogłosowego; towarzyszyła im postępująca profesjonalizacja zawodu muzyka (S. Caprihornus, J. Kusser z Bratysławy, J. Šimbracký ze Spiskiego Podhradia, Z. Zarewutius z Bardejova); w okresie baroku gł. kompozytorami słowackimi byli franciszkanie (P. Roškovský, P. Bajan, E. Pascha), którzy uprawiali muzykę rel. (msze, motety, nieszpory) z wyraźnymi nawiązaniami do folkloru (np. pastorałki); klasycystyczna m.s. powstawała pod wpływem wiedeńskim (J.A. Zimmermann), gł. na dworach arystokratycznych i szlacheckich, gdzie działały prywatne orkiestry; najwybitniejsi twórcy tego okresu to kontrabasista J.M. Sperger, F.P. Rigler - twórca cennych zbiorów dydaktycznych, J. Družecký, J. Chudý - autor muzyki scenicznej, F.X. Tost oraz spadkobierca tradycji beethovenowskiej, publicysta, pedagog, teoretyk H. Klein; interesującym zjawiskiem tej epoki był tzw. styl nowowęgierski, z wyraźnie zaznaczonym pierwiastkiem ludowym (J. Bohari, J. Lavotta, A.J. Čermak); wpłynął on na twórczość neoromantyków europejskich (F. Liszt, J. Brahms), a także odegrał istotną rolę w okresie odrodzenia nar., ożywiając zainteresowanie macierzystym folklorem (akcja zbierania, gromadzenia i opracowywania pieśni ludowych dla potrzeb chórów i instrumentalnych zespołów amatorskich); najwybitniejszą postacią m.s. w XIX w. był J. L. Bella, łączący ze sobą zarówno elementy wpływu nar., jak stylistykę twórczości R. Schumanna i R. Wagnera. W 2. poł. XIX w. początkowo pozytywny wpływ węgierski przeistoczył się w dominację, która doprowadziła do upadku rdzennej kultury muz. Słowacji; po 1918 wzorem dla m.s. staje się muzyka czeska (wyjątek stanowi tu twórca konsekwentnie nar. stylu - E. Suchoň); najbardziej intensywny rozwój m.s. przypadł na lata 20. i 30. (powstanie instytucji profesjonalnych - np. Teatr Nar., konserwatorium, seminarium muzykologiczne na Uniw. Komeńskiego, bratysławska rozgłośnia radiowa, orkiestra operowa); wtedy także powstają kompozycje twórców z kręgu V. Nováka (A. Moyzes, J. Cikker, L. Holoubek) zw. słowacką moderną; w latach 60. zarysowały się bliskie związki m.s. z europejską awangardą (dodekafonia, sonoryzm, aleatoryzm, performance muz.), przerwane 1968 po wkroczeniu wojsk Układu W-wskiego do Czechosłowacji (likwidacja warsztatów w Smolenicach i zespołu "Hudba dněska", emigracja wielu twórców, represje wobec tych, którzy pozostali w kraju); najważniejsi twórcy współcz. to R. Berger, M. Bázlik, I. Zeljenka, J. Sixta, J. Hatrík; za granicą komponują P. Kolman, L. Kupkovič; najmłodszą generację reprezentują M. Burlas, V. Godár, I. Szeghyowa, P. Zagar.

Reklama

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama