SOULOWA MUZYKA

(ang. soul music = muzyka duszy) styl w muzyce popularnej stworzony przez czarnoskórych Amerykanów i skierowany gł. do czarnoskórych odbiorców; pochodzi od używanego przez Negroamerykanów zwrotu soul brother (brat duchowy); określenie m.s. wyparło w latach 60. termin rhythm & blues; jednak w latach 50. mówiono już o stylu soul jazz, zawierającym elementy bluesa i odznaczającym się silną emocjonalnością (m.in. H. Silver, A. Blakey); teksty śpiewane przez wokalistów soulowych miały charakter świecki, ale wykorzystywali oni skalę typową dla bluesa (blue note), pierwiastki religijnej muzyki gospels (m.in. zasadę call and response), w której ważną rolę pełni chór; sposób interpretacji m.s. odwoływał się również do negro spirituals, zwł. do songs sermons (pieśni-kazań); często stosowano akompaniament organowy, stąd też soul, niejako wtórnie, przeniknął do religijnej muzyki negroamerykańskiej, odgrywając niebagatelną rolę w kształtowaniu się poczucia kulturalnej odrębności czarnoskórych Amerykanów. W latach 50. i 60. najwybitniejszymi wykonawcami m.s. byli S. Cooke, R. Charles, J. Brown oraz śpiewacy i instrumentaliści związani z wytwórnią Tamla-Motown: S. Wonder, M. Gay, zespoły The Supremes, Martha and the Vandellas, The Temptations, The Four Tops. Z czasem wykonawcy ci, zauważając powodzenie swych utworów także u białych słuchaczy, zrezygnowali z drapieżnej ekspresji, odchodząc w stronę uładzonych i nieco przesłodzonych kompozycji; tradycyjną stylistykę m.s. przyjęli interpretatorzy z kręgu firmy nagraniowej Stax/Volt: O. Redding, E. Floyd, R. Thomas, C. Thomas, grupy Sam and Dave, Booker T and the MGS; poza stałymi studiami nagraniowymi działali m.in. C. Mayfield, W. Pickett, P. Sledge, A. Conley, A. Franklin (zw. Lady Soul), T. Turner, D. Warwick, F. Bass, zespoły The Drifters, The Platters, The Sweet Inspirations; w 1. poł. lat 70. czołową pozycję uzyskuje wytwórnia Philadelphia International (nagrania B. Paula, grup Harold Melvin and the Blue Notes, The O'Jays); na przełomie lat 70. i 80. osłabła świadomość rasowych źródeł m.s., a jej stylistykę przejęli także biali wykonawcy; najwybitniejsi wokaliści soulowi tego okresu to m.in. Murzyni: R. Flack, D. Hathaway, B. Whiters oraz biali: D. Clayton-Thomas, S. Winwood, grupa The Righteous Brothers; w Polsce styl soulowy przyjął Cz. Niemen; jednocześnie wzrosła rola nagrań studyjnych, a niektórzy producenci sami zaczęli uprawiać m.s. (I. Hayes, B. White, V. McCoy), raczej deklamując rytmicznie swoje kompozycje niż je śpiewając, zaś sam s. zamienił się w styl dyskotekowy; m.s. tego okresu wywarła pewien wpływ na styl rap, czego dowodzi choćby "rapowa" wersja przeboju R. Flack Killing Me Softly With His Song nagrana 1996 przez tercet The Fugees.