kompozycja figuralna lub ornamentalna ułożona z kawałków odpowiednio przyciętego barwnego szkła, łączonych ołowianymi ramkami; w tradycyjnych w. ramki te osadza się między żelaznymi sztabami, które dzielą cały w. na kwatery; najistotniejszą sprawą jest dobór szkła i jego odcieni; kolorowe szkło otrzymywano barwiąc płynną masę szklaną barwnikami metalowymi (żelazo, miedź); dawniej używano szkła tzw. antycznego, katedralnego, w nowszych czasach szkła ornamentowego, opalowego, tęczowego; przed przystąpieniem do wykonania w. sporządza się karton, na którym kompozycja w. jest narysowana w skali 1:1. W. znane były już w staroż. Rzymie; rozkwit witrażownictwa nastąpił w czasach gotyku (XIII-XIV w.), występowały tylko w architekturze sakralnej; szczytowym osiągnięciem były w. w katedrach franc. (np. w Chartres, Bourges, katedra Notre Dame i S. Chapelle w Paryżu) i ang. (w Canterbury, Yorku, Wells); w Polsce ośrodki witrażownictwa istniały w Krakowie i Toruniu; w czasach renesansu weszły w użycie kolorowe emalie, w. stał się popisem technik szklarskich, wykonywano jednak gł. małe w., w postaci tzw. gabinetowych obrazków lub małych witrażyków wprawianych w duże okna jako akcent dekoracyjny; pierwszym zastosowaniem w. na dużą skalę w obiekcie świeckim był cykl 44 w. dla zamku Ecoun, wykonany 1541, projekt artysty flamandzkiego M. van Coxcie, przedstawiający legendę o Psyche. Kolejne odrodzenie w. nastąpiło w okresie secesji, powrócono do dawnych technologii; tworzyli je najwybitniejsi artyści, np. W. Morris, V. Horta, H. van de Velde, E. Grasset, Ch. Christiannsen, A. Mucha, w Polsce S. Wyspiański, J. Mehoffer (np. zespół 13 w. dla kolegiaty św. Mikołaja we Fryburgu); nowe technologie i zastosowanie w. odkrył L.C. Tiffany i późniejsi projektanci tej firmy (w artyst. przedmiotach użytkowych, np. lampy); w XX w. zainteresowanie w. wciąż jest duże, tworzą je m.in. H. Matisse, M. Chagall, A. Manessier; w Polsce w ostatnich 30 latach powstało wiele wybitnych dzieł witrażowych w związku z żywiołowym rozwojem budownictwa sakralnego.
TARANCZEWSKI, TEOFIL MNICH, GOTYK, TEISSEYRE, LEYDEN, ÉVREUX, FRANCUSKA SZTUKA, NOTRE DAME, MALARSTWO, LA FARGE