Reklama

WĘGIERSKI TEATR

świadectwa istnienia na obszarze dzisiejszych Węgier teatru liturgicznego pochodzą z XII w., jednak nie wykształciła się z nich żadna forma specyficzna dla tego właśnie regionu; teatr świecki pojawił się na pocz. XVI w. równolegle ze szkolnym (jezuickim i protestanckim), a najwspanialszy teatr dworski powstał w posiadłościach książąt Esterházych; zagraniczne zespoły wędrowne (gł. niem.) występowały we wznoszonych w 2. połowie XVIII w. stałych budynkach teatralnych (Sopron, Rondella w Peszcie, Várszinház w Budzie); pierwsze zawodowe zespoły węg. założyli L. Keleman (1790) i J.K. Patek (1792); na pocz. XIX w. w wielu miastach zał. stałe publiczne sceny zawodowe; otwarty 1837 Magyar Shínház przekształcono 1840 w Teatr Nar. (Nemzeti Színház), skupiający najwybitniejszych aktorów (M. Lendvay, G. Egressy, Z. Szentpétery, R. Laborfalvy, E.A. Kántorné), propagowano dramaturgię węg., Szekspira, dzieła romantyków; kolejne pokolenie aktorów dojrzewało w epoce represji po upadku Wiosny Ludów (M. Jászai, L. Blaha, E. Ujházy), zasługi dla rozwoju reżyserii mieli G. Molnár, E. Panlay; 1864 zał. w Peszcie Szkołę Aktorską; 1884 wyodrębniła się z Teatru Nar. - opera; na pocz. XX w. awangardowe zespoły węg. zaczęły uczestniczyć w reformie teatralnej (m.in. Thalia Társaság, wzorowany na Théâtre Libre); tradycje aktorstwa kontynuowali w dwudziestoleciu międzywojennym G. Bajor, A. Somlay; po II woj. świat. powstało sporo nowych ośrodków teatralnych (choć wyraźną przewagę zachował Budapeszt), jednak stagnacja teatru węg. trwała dłużej niż w innych krajach socjalistycznych - wpływały na nią nie tylko czynniki polityczne, ale i powolne - uprzednio niepełne, a teraz całkowicie zahamowane - przyswajanie nurtów rozwoju teatru światowego; wyraźniejsze przemiany dopiero w latach 60., uczestniczyli w nich reżyserzy starszego pokolenia: Ottó Ádam, Tamás Májor (aktor i reżyser Nemzeti Színház), Endre Márton (wielkie inscenizacje klasyki, nurt psychologiczno-realistyczny dramaturgii współcz., groteska), Zoltan Várkonyi (aktor i reżyser, realizator gł. sztuk współcz., węg. i obcych) oraz młodszego pokolenia: József Ruszt (rytualne interpretacje klasyki, współpraca z jednym z najwybitniejszych aktorów węg. - Miklósem Gáborem), Gábor Székely (nowatorskie realizacje sztuk A.P. Czechowa, Szekspira, I. Örkenyego), Gábor Zsámbeki (Czechow, Szekspir, H. von Kleist), Lászlo Barbaczy, Tamás Asher; oraz aktorzy: F. Bessenyei, É. Ruttkai, H. Gobbi, M. Töröcsik, I. Sinkovits, Z. Latinovits, I. Darvas, E. Bulla, L. Basti; scenografowie: Matias Varga, Lajos Janos, Emil Sik, György Rajkai, Jozsef Cselényi; do najciekawszych zjawisk t.w. zalicza się Teatr 25 z Budapesztu, z którym współpracowali m.in. Miklós Jancsó, István Iglódi, choreograf Karolý Szigeti; teatry: Universitas z Budapesztu i Universitas z Szeged; w ostatnich latach eur. karierę zrobił zespół Jozsefa Katony; osobną kartę stanowią dokonania dramaturgiczne i reżyserskie Georga Tabori.

Reklama

Powiązane hasła:

, VARKONYI

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama