(1838-97)
poeta, dramaturg epoki pozytywizmu. Uczestnik przedpowstaniowego ruchu spiskowego oraz powstania styczniowego (członek tzw. rządu wrześniowego). Studiował w Warszawie, Wrocławiu, Paryżu i Heidelbergu, gdzie uzyskał tytuł doktora filozofii. Debiutował wierszami w lwowskim "Dzienniku Literackim". Pierwszy tom wierszy Poezje I wydał w 1869 r. Wczesna twórczość A. była wyrazem głębokiego rozgoryczenia i rozpaczy z powodu klęski powstania styczniowego (Pijąc falerno). W późniejszych utworach poeta manifestuje solidarność z ideą i czynem powstańczym. Erotyki A. są zapisem subtelnych odcieni miłości ( Między nami nic nie było), bólu rozstania, rozczarowania zmiennością i powierzchownością uczuć kobiety. Charakteryzują się elegancją stylu; dominuje w nich ton dyskretnego zwierzenia, często pojawia się ironia i autoironia. Liryki tatrzańskie A. (cykl W Tatrach) są poetyckim opisem zarówno piękna, jak i grozy górskiego pejzażu. Często pojawia się w nich refleksja nad życiem. W l. 70. A. pisze wiersze, w których określa swą postawę wobec romantyzmu i pozytywizmu ( Daremne żale, Do młodych, Dzisiejszym idealistom). Daje w nich wyraz przekonaniu o nieuchronności i konieczności postępu, ale i o potrzebie szacunku dla przeszłości. Syntezą światopoglądu poety jest cykl sonetów Nad głębiami. A., ukształtowany pod wpływem wielkich romantyków (zwłaszcza J. Słowackiego), początkowo naśladował mistrzów. Stopniowo jednak stworzył własny styl, charakteryzujący się umiarem, prostotą języka, jasnością obrazowania. Respektując panujące w poezji zasady, wykazywał wiele inwencji w dziedzinie wersyfikacji (zwł. układów stroficznych).
- Asnyk Adam, krypt. El...y, pseud. Jan Stożek, (1838-97)