Reklama

Białoszewski Miron

(1922-83)

poeta, prozaik, dramaturg. Studia polonistyczne rozpoczął w czasie wojny na tajnym UW i kontynuował po jej zakończeniu. Całe życie spędził w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego na przymusowych robotach w Niemczech. Nieliczne wiersze publikował w prasie od 1947 r. Debiutował w 1956 r. (stąd jest zaliczany do pokolenia '56, choć biografia sytuuje go wśród kolumbów) zbiorem wierszy Obroty rzeczy, który przyniósł mu znaczny rozgłos i uznanie części krytyki. Tytuł pokazywał, iż w intencji autora tomik ten miał spowodować w poezji pol. przewrót na miarę Kopernikańskiego. Zawarte w nim wiersze były szokująco inne od całej powojennej liryki, manifestowały bunt przeciw skonwencjonalizowanej oficjalnej kulturze, jej patosowi i programowemu optymizmowi. B. wprowadził do poezji nowy temat: nobilitował kulturę peryferyjną, jarmarczną (cykl Ballady peryferyjne), bohaterami uczynił przedmioty codziennego użytku - często brzydkie i zniszczone ( Szare eminencje zachwytu). Są w Obrotach rzeczy także inne wiersze, pełne zachwytu dla urody pejzażu, małych miasteczek, starych ikon - brzydota i malowniczość dopełniają się wzajemnie. Kolejnymi zbiorami wierszy (Rachunek zachciankowy, 1959; Mylne wzruszenia, 1961; Było i było, 1965) wpisał się B. w nurt poezji lingwistycznej ( lingwizm), gł. przedmiotem zainteresowania czyniąc język. Poeta z uwagą i podejrzliwie obserwuje polszczyznę, gra z jej normami, demaskuje skostnienie. Interesuje go jęz. mówiony, potoczny: notuje i groteskowo przekształca jego kalekie, niedbałe formy, rozbija słowo na znaczące cząstki, wydobywa wieloznaczność języka, kpi z wiary w jego precyzję. Wiersze często robią wrażenie zabawy, żartu, parodii. B. pozostał wierny lingwizmowi do końca twórczości. W poł. lat 60. zaczął w swoich utworach notować drobne obserwacje obycz., scenki, sytuacje, podsłuchane rozmowy (Blok, ja w nim z t. Odczepić się, 1978; Półznajoma z Wierszy wybranych i dobranych, 1980). Przygotowany przez poetę, ale wydany pośmiertnie t. Oho (1985) potwierdza, że B. był twórcą jednej z najoryginalniejszych koncepcji współcz. poezji, łamiącej dotychczasowe zasady (zaczęto mówić o antypoezji), ale przekonującej i dowcipnej. Pośmiertnie ukazał się także zbiór niepublikowanych wcześniej wierszy i relacji prozą z odbytych podróży Obmapywanie Europy. AAAmeryka. Ostatnie wiersze (1988). Jako prozaik debiutował B. znakomitym Pamiętnikiem z powstania warszawskiego (1970). Potem nastąpiły Donosy rzeczywistości (1973), Szumy, zlepy, ciągi (1976), Zawał (1977), Rozkurz (1980), Przepowiadanie sobie (1981). Proza ta jest ścisłym zapisem życia, drobnych spraw, sytuacji. Przekonany o kryzysie lit. opartej na fikcji, B. eksponuje swoje uczestnictwo w zdarzeniach, rejestruje własne przeżycia. Język narratora i bohaterów kształtuje podobnie jak w poezji. W 1955 r. poeta stworzył wraz z L. E. Stefańskim słynny Teatr na Tarczyńskiej, później jego kontynuację, autorski Teatr Osobny, w którym był głównym wykonawcą. Bohaterami 5 zrealizowanych programów bywały np. palce u rąk albo formy językowe ("co robiąc", "wchodząc, wychodząc") - wtedy tekst nazywał się "gramatem". Teatr działał w mieszkaniu poety do 1963 r. Formą dram. jest również późny cykl tekstów Kabaret Kici Koci. Utwory dram. z l. 1955-63 zostały opublikowane w t. Teatr Osobny (1973).

Reklama

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama