(1794-1861)
najbardziej znany (prócz H. Rzewuskiego) twórca prozy gawędowej. Absolwent wydz. filoz. U. Wil. (1810-14), członek Tow. Szubrawców, opuścił Wilno, by osiąść w rodzinnym majątku, Dziewiętnie. Powieści i drobne utwory prozą Ch. składają się na cykl Obrazów litewskich (6 serii wyd. w l. 1840-62 - ostatnia pośmiertnie). Wcześniejsze mają charakter wspomnień o wydarzeniach, ludziach i miejscach - gł. Wileńszczyzny. Niektóre zbliżają się do prozy obycz. Materiał do nich pisarz czerpał z własnych doświadczeń i opowieści zasłyszanych w dzieciństwie. Bogata galeria charakterystycznych typów szlacheckich, mnogość szczegółów obycz., dopuszczanie do głosu kolejnych narratorów, kolokwialny język nasycony przysłowiami i sentencjami zbliżają jego utwory do gawędy szlacheckiej. Pełną realizacją tego gatunku jest najwybitniejsza powieść Ch. Pamiętniki kwestarza (1843-45). Pisarz posłużył się znanym chwytem lit.: znalezienia rękopisu uczestnika wydarzeń (powieść zyskuje na wiarygodności). Narrator - autor manuskryptu, Michał Ławrynowicz to typowy szlachcic z XVIII w. Wskutek życiowych perypetii wstępuje do zakonu bernardynów i pełni funkcję kwestarza. Dwie role narratora skutkują istnieniem w powieści różnych sposobów widzenia rzeczywistości. Pamiętniki ukazują typową szlachecką mentalność i tryb życia, którego znaczącą częścią są uczty, polowania i procesy. Zostały napisane językiem stylizowanym na mowę potoczną, pełną makaronizmów, porzekadeł i przysłów, będących rodzajem moralnego kodeksu szlachcica. Walory powieści to: wyrazistość obrazów, wartka akcja, żywy, autentyczny dialog. Poszczególne fragm. reprezentują różny poziom artyst. - najlepsze są te, które opisują znany autorowi świat szlachecki; słabsze - relacjonujące historię (np. wojen napoleońskich). W luźno skomponowanym cyklu korzystnie wyróżniają się autonomiczne części, zwł. Włodkowicz, znakomicie charakteryzujący zarówno warchoła (tytułowy bohater), jak i magnata - ks. Radziwiłła Panie Kochanku. Kontynuacją były Nowe pamiętniki kwestarza (wyd. 1862) - utwór słabszy od poprzedniego, zbiór umoralniających opowiastek, urozmaiconych obserwacją obycz. Do słabszych dzieł Ch. należą też Podania litewskie (1852- -60), sięgające przeważnie XVII w. - autor gorzej sobie radził z kreowaniem rzeczywistości niż z odtworzeniem znanej z autopsji. Popularny w swojej epoce, pod koniec życia wzbudził niechęć rodaków udziałem w wyd. hołdowniczego albumu na cześć cara Aleksandra II.
- CHODŹKO Ignacy, (1794-1861)
- Chodźko Ignacy, (1794-1861)
- IGNACY, Pochodzenia łacińskiego,...