(1935)
powieść P. Gojawiczyńskiej, w której autorka sięgając do wspomnień z dzieciństwa i młodości przedstawia swoje przyjaciółki z podwórka i szkolnej ławki - Frankę, Jankę i Bronkę Mossakowskie, Cechnę i Amelkę Raczyńskie oraz Kwirynę, żyjące swą codziennością w przestrzeni ulic Karmelickiej, Żelaznej, Nowolipki i Leszno. Powieść obfituje w bogate szczegóły obycz., tłem przeżyć bohaterek są wydarzenia natury społ.-polit., m.in. zabiegi rusyfikatorów, strajk szkolny, tajne nauczanie, ale istotę stanowią marzenia i dążenia dziewcząt pragnących się wyrwać z własnych środowisk. Wybór uczuć okazał się w dalszej perspektywie nietrafny, ich losy w związkach małżeńskich ukształtowanych na wzór mieszczańskiej tradycji, od której chciały uciec, ukazuje dwutomowa Rajska jabłoń. Z kart książki wyłania się dość posępny obraz świata, jedną z bohaterek mąż porzuca, inna swego truje, a dwie kolejne (Bronka i Franka) też nie potrafią ułożyć sobie życia. Autorkę interesuje codzienność z jej radościami i smutkami i choć bywa ona zatratą marzeń, to przecież ma swoje uroki, tylko trzeba nauczyć się radzić sobie. Portrety bohaterek zarysowane z dużą dozą ciepła, nawet liryzmu emanują prawdą i zrozumieniem dla uporczywych dążeń.
- KWIRYNA, Żeńska forma imienia...
- GOJAWICZYŃSKA, Pola, właśc. Apolonia...
- JANA, Pochodzenia starosłowiańskiego.(...)