(1897)
powieść B. Prusa druk. najpierw w odcinkach w "Tygodniku Ilustrowanym" (1895-96). Prowadzone na szeroką skalę badania archeol. w Egipcie posłużyły autorowi jako tło do przeprowadzenia studium państwa i władzy, gdyż tak należałoby traktować tę powieść. Akcja toczy się w XI w. p.n.e. w okresie panowania XX dynastii faraonów, na tronie zasiada Ramzes XII, a do objęcia władzy przygotowuje się jego syn - Ramzes XIII, wnuk arcykapłana. Kastę kapłańską reprezentuje Herhor, człowiek wykształcony, wytrawny polityk o wygórowanych ambicjach i żądzy władzy. Cały dramat walki o prymat w państwie rozgrywa się między Ramzesem XIII a Herhorem i ma symboliczny wymiar zmagania się dobra ze złem. Kapłani dla osiągnięcia swych zamiarów są gotowi zastosować każdą metodę, młody książę doświadcza licznych upokorzeń z ich strony, widzi ich cynizm i bezwzględność. To oni chronią święte żuki, ale przyczyniają się do śmierci chłopa kopiącego kanał, oni pomniejszają jego wojskowe talenty w oczach ojca, oni są też przyczyną wszelkich osobistych nieszczęść następcy tronu. Poznawszy zasady funkcjonowania państwa, Ramzes XIII zdaje sobie sprawę, że władza tylko formalnie należy do niego, gdyż faktycznie rządzą kapłani. Oni mają monopol na wiedzę, nieprzebrane skarby w Labiryncie, liczne dobra ziemskie, świadomie utrzymują lud w zacofaniu, bezwzględnie wyzyskują. Przejąwszy tron, młody faraon postanawia ratować Egipt przed upadkiem, chce wprowadzić reformy, ulżyć doli poddanych, ograniczyć wpływy kapłanów. W ostatecznej rozgrywce, jaką miały być zbrojne wystąpienie przeciw faktycznie rządzącej kaście i legalne wydobycie skarbów z Labiryntu, ponosi klęskę. Traci życie zgładzony przez nasłanego przez arcykapłana Mefresa Lykona, do jego przegranej przyczyniły się m.in. młody wiek, brak polit. doświadczenia i umiejętności przewidywania. Zwyciężył Herhor, który został faraonem, a następnie wprowadził niezbędne reformy. Ponadczasowość utworu dotyczy paru kwestii, w tym motywów walki o władzę, bezwzględnego egoizmu rządzących, relacji jednostka a zbiorowość.