(1901-39)
poeta, powieściopisarz, dramaturg, tłumacz, publicysta. Najwybitniejszy przedstawiciel pol. futuryzmu. W l. 1914-18 chodził do pol. szkoły w Moskwie. Obserwował rewolucję 1917 r. W 1918 r. zdał maturę i wrócił do Polski. Studiował na UJ. Od 1923 r. zaczął odchodzić od futuryzmu ku poezji rewol. Już jako zdeklarowany komunista wyjechał w 1925 r. do Paryża, wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej. Z jej polecenia działał w środowisku robotniczym - m.in. założył teatr. Aktywność polit. oraz opublikowanie powieści Palę Paryż spowodowały wydalenie poety z Francji. Pojechał do ZSRR, przyjął obywatelstwo radzieckie i wstąpił do WKP(b). Podczas pobytu w Leningradzie i Moskwie aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym, redagował pisma lit., m.in. "Literaturę Rewolucji Światowej" wyd. w kilku językach. W 1937 r. został aresztowany pod fałszywym zarzutem i skazany na 15 lat obozu. Zmarł na tyfus w drodze na zesłanie w szpitalu pod Władywostokiem. W Polsce w l. 1949-55 oskarżony o szerzenie antyrealizmu w sztuce, został zrehabilitowany w 1957 r. J. był autorem licznych manifestów futurystycznych, m.in. Mańifestu w sprawie poezji futurystycznej i Mańifestu w sprawie ortografii fonetycznej. Debiutował zbiorem wierszy But w butonierce (1921). W futuryzmie reprezentował nurt lewicowy. Już w Pieśni o głodzie (1922) stworzył ekspresyjny obraz rewol. proletariatu, a wyd. wraz z A. Sternem Ziemia na lewo (1924) stała się wyrazem radykalnych poglądów poety, potwierdzonych w poemacie Słowo o Jakubie Szeli (1926) i w Palę Paryż (1928). Twórczość J. była świadomie aestetyczna. Poeta chętnie posługiwał się brzydotą, makabrą, lubił ostre skojarzenia, brutalne obrazy (np. obraz miasta-koszmaru w Pieśni o głodzie). Pragnienie wyzwolenia się z konwencji, zbliżenia lit. do życia przerodziło się w dojrzałej twórczości J. w dążność do prostoty obrazowania. W prozie (Nogi Izoldy Morgan, 1923; Palę Paryż) pisarz odrzucił tradycyjną fabułę na rzecz luźnych, fragmentarycznych kompozycji. Stworzył też pierwszą syntezę futuryzmu pol. - Futuryzm polski (Bilans). Podczas pobytu w ZSRR napisał w jęz. ros. dram. Bal manekinów (1931) - satyrę na europ. socjaldemokrację, powieść Człowiek zmienia skórę (1932-33) - obraz rewol. przemian w Tadżykistanie, i niedokończoną powieść Zmowa obojętnych (1937) - utwór o zagrażającym ludzkości faszyzmie i niezdolnej do czynu Europie.
- Jasieński Bruno, właśc. Wiktor B. Zysman, (1901-39)
- BRUNO, Pochodzenia staroniemieckiego,...