(ur. 1927)
filozof, eseista, prozaik. Studiował filozofię - początkowo w Łodzi, potem na UW, w którym podjął pracę nauk. W l. 1959- 68 kierował Katedrą Historii Filozofii. W 1964 r. został profesorem. Pracował także w PAN (1956-68). Przeszedł ewolucję poglądów od pełnej akceptacji marksizmu przez marksizm nawiązujący do różnych filozofii współcz. do jego krytyki. Głośnym wystąpieniem K. był artykuł Światopogląd i krytyka ("Nowa Kultura" 1955, nr 16), w którym protestował przeciw "dogmatyzmowi w marksistowskiej praktyce filoz.", tzn. traktowaniu twierdzeń klasyków jako niepodlegających dyskusji. Także w "Po prostu" zamieścił K. kilka tekstów o kryzysie myśli marksistowskiej. W konsekwencji na plenum PZPR w 1957 r. postawiono mu zarzut rewizjonizmu, a cenzura usunęła 2 eseje z t. Światopogląd i życie codzienne (1957). W 1966 r. podczas zebrania na wydziale historii w 10. rocznicę pol. Października K. wygłosił odczyt przestrzegający przed oczekiwaniem przez partię bezkrytycznego stosunku do jej dyrektyw - to prowadzi do eliminowania z niej myślących, najwartościowszych ludzi. Efektem wystąpienia było wykluczenie K. z PZPR. W 1968 r. podczas słynnego spotkania z warszawskim aktywem partyjnym (19 III) W. Gomułka zaatakował imiennie K. (oraz kilku innych uczonych i pisarzy) za wpajanie studentom "wrogich poglądów polit." (K. protestował przeciw zdjęciu z repertuaru Teatru Polskiego Dziadów w reż. K. Dejmka, krytykował politykę kult. władz Polski). Tydzień później K. został zwolniony z pracy na UW. Podjął wtedy decyzję o emigracji do USA. Obecnie mieszka w Anglii, od 1970 r. jest prof. uniw. w Oksfordzie. W 1976 r. przystąpił do KOR - został jego przedstawicielem za granicą. Od 1991 r. jest członkiem PAN. Gł. dziedziny jego zainteresowań filoz. to historia filozofii średniowiecza, XVII w. i pozytywizmu oraz współcz. filozofia, kultura i cywilizacja, zwł. stan świadomości ludzkiej. Ważne dzieła K. to m.in. Kultura i fetysze (1967), Obecność mitu (1972), Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład (1976-78), Jeśli Boga nie ma... O Bogu, Diable, Grzechach i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii (1987), Cywilizacja na ławie oskarżonych (1990), Horror metaphysicus (1990). K. uprawia też prozę nawiązującą do tradycji oświec. powiastki filoz. (Trzynaście bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych, 1963; Klucz niebieski albo opowieści z historii świętej zebrane ku pouczeniu i przestrodze, 1964; Rozmowy z diabłem, 1965) i żartobliwie ironiczne małe formy lit.: Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań (1982) oraz Mini-wykłady o maxi-sprawach (1997). Za swoją twórczość otrzymał wiele pol. i międzynarodowych nagród, m.in. Fundacji im. A. Jurzykowskiego (1968), Pokojową Nagrodę Pisarzy Niemieckich (1977), Prix Erasma (1983).
- Kołakowski Leszek, (ur. 1927)
- KOŁAKOWSKI, Leszek (1927-2009)
- LESZEK, Pochodzenia staropolskiego,...