(1900)
powieść W. Orkana opisująca życie małej wsi Koninki położonej w Gorcach, nędzę jej mieszkańców, zacofanie gospodarcze i ciemnotę. Konflikt dwu rodzin, reprezentujących środowisko bogatych chłopów (młynarz) i bezrolną biedotę utrzymującą się z pracy dla innych (komornicy), jest punktem wyjścia do szerszych refleksji nad brakiem świadomości i początkami jej kształtowania wśród chłopstwa u schyłku XIX w. Dramaturgia zdarzeń osiąga pewien kres, gdy zawistny młynarz Chyba, odpowiedzialny za śmierć głodową komorników, nie zawaha się zabić własnego syna, ponieważ jest on bardziej od niego utalentowany. Niewątpliwymi walorami powieści są skupienie się autora na faktach, naturalistyczny charakter opisu, spoistość kompozycyjna, zastosowanie gwary.