(1842-1910)
poetka, nowelistka, publicystka i tłumaczka. W 1870 r. pod kryptonimem Maria z W.K. opublikowała swój pierwszy wiersz W zimowy poranek, 6 lat później porzuciła męża i wraz z sześciorgiem dzieci zamieszkała w Warszawie, skupiając się na pracy lit. Od 1890 wydalona z granic Królestwa, na emigracji działała w komitetach pomocy, współpracowała z prasą pol. wszystkich zaborów. W 1903 r. otrzymała w jubileuszowym darze od narodu dworek w Żarnowcu, gdzie zamieszkała na stałe. Liryka patriotyczna ( Contra spem spero) i społ. ( Wolny najmita), zawierająca krytyczną ocenę pozytywist. programu, zapewniła jej uznanie i autorytet (Poezje seria I-IV, 1881-96). Protestując przeciw pruskim represjom wobec dzieci we Wrześni i ustawom wywłaszczeniowym napisała Rotę (1908), chłopska niedola jest treścią liryków stylizowanych na pieśni lud., np. Na fujarce, Po rosie oraz poematu z dziejów emigracji chłopskiej Pan Balcer w Brazylii (1910). Tematykę społ. i psychol. podejmuje K. w najważniejszych nowelach Mendel Gdański, Miłosierdzie gminy i Nasza szkapa; zbiorach Cztery nowele (1888), Na drodze (1893), Nowele (1897), Ludzie i rzeczy (1898). Jest również autorką studiów historycznolit. Mickiewicz, jego życie i duch (1899), Trzy studia (1902), Szkice (1905, o Zaleskim, Asnyku i Sienkiewiczu), szkiców krytycznych oraz przekładów. Popularne są jej utwory wierszem i prozą dla dzieci, m.in. opowieść O krasnoludkach i sierotce Marysi (1896).