(1771-1856)
poeta, krytyk lit., publicysta, recenzent teatr., pamiętnikarz; przedstawiciel klasycyzmu, obrońca jego ortodoksyjnej wersji, zagorzały przeciwnik romantyzmu, zwł. A. Mickiewicza. Podczas powstania kościuszkowskiego sekretarz lubelskiej Komisji Porządkowej. Wysoki urzędnik państwowy w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Od 1829 r. senator-kasztelan. Przeciwnik powstania listopadowego. Członek Tow. Przyjaciół Nauk, Tow. Przyjaciół Ojczystego Języka i Tow. Iksów. Najbardziej znany utwór: Ziemiaństwo polskie (1839) - poemat będący pochwałą wyidealizowanej wsi w dawnym kształcie ( tradycyjnie pol. - zdaniem K. - patriarchalny układ stosunków między panem a chłopem). Jej istnienie gwarantuje odbudowę szczęśliwego państwa. Poemat poucza o zaletach pracy rolnika, która staje się uczestniczeniem w życiu Natury i obrzędem ku jej czci. W istniejącej poza hist. czasem wsi (w opozycji do "świata") żyje radosny i wolny oracz, obdarzony cnotami, zmysłem moralnym i trwający w harmonii z przyrodą, ludźmi i sobą. Bohater Ziemiaństwa to "człowiek pól", zarazem chłop i pan - z równą przyjemnością pracuje i filozofuje o szczęściu ludzkości i wieku złotym. Swoją neutralną przestrzeń opuszcza wchodząc w rolę żołnierza - obrońcy ojczyzny. To wyjście odbywa się wg ustalonego, uroczystego rytuału. W perspektywie czeka bohatera powrót na wieś, ale w poemacie jest długi fragm. o "okropnościach wojny" i losie żołnierza tułacza. Poemat poucza czytelnika, pokazuje wzory pięknego życia w pokoju i pracy dla dobra kraju. Autor nobilitował temat posługując się uroczystym stylem, obfitującym w tropy, aforyzmy i sentencje. Ziemiaństwo było ośmieszane przez romantyków, np. Mickiewicz pisał o nim w III cz. Dziadów: "tysiąc wierszy o sadzeniu grochu". K. jest także autorem poematu hist. Stefan Czarniecki, patetycznych ód ku czci wodzów niosących wolność Polsce (cykl napoleoński) oraz wierszy okolicznościowych (Hymn z okazji Koronacji Najjaśniejszego Napoleona).
- Koźmian Kajetan, (1771-1856)
- KOŹMIAN, Kajetan (1771-1856)
- KOŹMIAN, Andrzej Edward (1804-64)...