(1873)
powieść E. Orzeszkowej, lit. rozwinięcie rozprawy Kilka słów o kobietach (1870), w której autorka upominała się o rzetelne przygotowanie dziewcząt do samodzielnego życia. Bohaterka powieści Marta Świcka po śmierci męża staje wobec konieczności zapewnienia sobie i dziecku środków do życia. Podejmowane przez nią próby znalezienia pracy dowiodły, że nie miała żadnych kwalifikacji do wykonywania zawodów pojmowanych jako kobiece (krawcowa, nauczycielka, tłumaczka itp.), natomiast przestrzegane konwenanse uniemożliwiły zatrudnienie jej w zawodach zastrzeżonych dla mężczyzn (w handlu). Dorywcze zarobki szybko się kończą, pozbawiona możliwości utrzymania kobieta skazana jest na nędzę i żebractwo, a ostatecznie kradzież i przypadkową śmierć. Typowa powieść tendencyjna realistycznie obrazuje ówczesne stosunki społ., postulując równocześnie konieczność przeprowadzenia niezbędnych reform.