(1940-47, wyd. 1955)
powieść J. J. Szczepańskiego. Jedna z pierwszych relacji o wrześniu 1939 z perspektywy żołnierza. Narrator-bohater, podchorąży Paweł Strączyński, opowiada (układ dziennika: chronologia, szczegóły, epizody, pojedyncze sceny) o szlaku bojowym Armii Kraków aż do kapitulacji, poprzedzonej wiadomością o radzieckiej agresji. Sam bohater jest wzorem postawy żołnierskiej: klęski nie uznaje za ostateczną, zawsze jest gotów walczyć, a za najwyższe wartości uznaje patriotyczny obowiązek i godność żołnierza, które sprawdzają się w czynach, nie w słowach. Uważana za jedną z najlepszych powieści o wrześniu, P. j. jest napisana piękną, precyzyjną polszczyzną, zachowuje umiar, nie epatuje nadmiarem naturalizmu.
- WARSZAWSKA JESIEŃ, Międzynarodowy Festiwal...
- Jesień Narodów, wydarzenia w Europie...
- Żołnierz polski, wiersz W. Broniewskiego...