(1896)
powieść H. Sienkiewicza drukowana najpierw w odcinkach w "Gazecie Polskiej" i "Dzienniku Poznańskim". Warte Nagrody Nobla (1905) dzieło powstałe w wyniku licznych podróży autora do Rzymu, fascynacji jego historią i kulturą, było próbą ukazania wzajemnego stosunku kultur dwu światów, pogańskiego - starego i chrześcijańskiego - nowego. Akcja rozgrywa się za czasów panowania w Rzymie Nerona, w l. 63-66, epilog (śmierć władcy) przypada na r. 68. Fabuła obejmuje tak ważne wydarzenia hist., jak męczeństwo pierwszych chrześcijan i pożar Rzymu. Pogańska cywilizacja chyli się ku upadkowi, a Neron okazał się zaprzeczeniem poprzednich władców imperium. Dopóki jego przewodnikami byli Seneka i prefekt pretorianów Burrus, życie w państwie toczyło się według utartych zasad. Wszystko ulega zmianie wraz z doradztwem intryganta Tigellina, pochlebca i donosiciel jest gotów na wszystko, aby utrzymać swą pozycję przy boku Nerona, zbyt wielką ceną nie jest nawet podpalenie Rzymu. Ważną postacią w otoczeniu władcy jest bogaty patrycjusz Petroniusz, prawdziwy Rzymianin, człowiek wykształcony, znawca piękna, esteta korzystający ze wszystkich przyjemnych stron życia. Trudno mu zrozumieć swego siostrzeńca Winicjusza zakochanego w pięknej córce wodza Lygów - Ligii, chrześcijance. Dzieje miłości tej pary są gł. wątkiem akcji, dążąc do połączenia młodzi doświadczają wielu niebezpieczeństw, których końcowym akcentem jest ogromnie sugestywnie zobrazowana scena ocalenia Ligii przez Ursusa. Heroiczny świat chrześcijaństwa reprezentują w powieści apostołowie Piotr i Paweł, Ligia oraz jej opiekun Ursus, Glaukus i Pomponia Grecyna. Na ich przykładzie autor ukazuje potęgę nowej wiary, trudnej do przyjęcia dla Rzymian, uznających przede wszystkim świat wartości materialnych. Dopiero Glaukus jako żywa pochodnia przyczynia się do cudu nawrócenia Chilona, jednej z najciemniejszych postaci. Łaska wiary daje mu siły do publicznego oświadczenia, że faktycznym podpalaczem Rzymu jest Neron, a chrześcijanie są tylko niewinnymi ofiarami, w konsekwencji zostaje skazany na śmierć. Piotr ścigany przez pretorianów opuszcza Rzym, gdy w drodze ukazuje mu się postać Chrystusa, apostoł zwraca się z pytaniem "Quo vadis, Domine?" (Dokąd idziesz, Panie?) i otrzymuje odpowiedź: "Gdy ty opuszczasz lud mój, do Rzymu idę, by mnie ukrzyżowano po raz wtóry". Piotr wraca natychmiast, by umrzeć za wiarę, równocześnie stracono też Pawła. Winicjusz i Ligia zdołali zbiec z Rzymu i szczęśliwie żyli na Sycylii. Samobójcza śmierć Nerona otwiera nową epokę.
- QUO VADIS, (Domine)?
- QUO VADIS., Powieść z czasów rzymskich...
- Nagrody Nobla wliteraturze polskiej, H. Sienkiewicz (1905)...