(XV w.)
zapisana ok. 1463 r. przez kanonika płockiego Dawida z Mierzyńca, który dał jej łac. tytuł De morte prologus (manuskrypt zaginął podczas II wojny światowej). Przerwana na 498 wersie. Pierwowzorem tego najdłuższego średniow. wiersza pol. jest łac. dialog prozą Colloquium de morte (Rozmowa o śmierci) z poł. XIV w. Autor zachował jednak dużą samodzielność, o czym świadczą daleko idące przekształcenia tekstu, pomijanie fragmentów, obecność długich partii nie mających odpowiednika we wzorcu. Inspirowała go zachodnioeuropejska lit., zwł. wierszowane spory człowieka ze śmiercią oraz tzw. tańce śmierci. Wiersz rozpoczynają dwie apostrofy: do Boga (prośba o pomoc w pisaniu) i do słuchaczy (topos: "ja opowiem - wy słuchajcie", świadczący o ustnym przekazie tekstu). W części prezentującej sytuację i bohaterów autor rysuje przerażający obraz upersonifikowanej Śmierci (rozkładający się trup kobiety). Następuje tu odwrócenie ról: mędrzec tak się przeraził, że zareagował jak błazen. W konsekwencji w dialogu staje się głupkowatym uczniem, stawiającym naiwne pytania, a Śmierć - lekceważącą go, mądrą nauczycielką. Charakterystyczne dla utworu są elementy komizmu sytuacyjnego, jęz. i postaci - także Śmierć bywa śmieszna (np. gdy się przechwala czy złości). Mówiąc o swej wszechwładzy, Śmierć rysuje satyryczne obrazy przedstawicieli różnych stanów (karczmarza, sędziego, plebana) oraz wygłasza pochwałę "dobrych mnichów". Celem tego dydaktycznego tekstu jest głoszenie tezy o nieograniczonej sile śmierci, której władza rozciąga się na ludzi, zwierzęta i rośliny, oraz przypomnienie odbiorcy o małej wartości życia doczesnego i konieczności przestrzegania praw Bożych. Artyzm jęz.-stylist. (liczne epitety, porównania i przenośnie, plastyczne opisy - duża rola kolorów, słownictwo potoczne w wypowiedzi Polikarpa) czyni z R. jedno z największych osiągnięć pol. poezji średniow.