Sen srebrny Salomei. Romans dramatyczny w 5 aktach

dramat J. Słowackiego, wyd. 1844, wyst. w Krakowie 1900. Próba historiozoficznej interpretacji buntu chłopskiego na Ukrainie w 1768 r., zawierająca świadomą stylizację niektórych postaci na osoby hist., np. Regimentarz, Sawa, Semenko. Bohater dramatu Gruszczyński nie umie odczytać swego powołania, pozostaje bierny wobec wezwań konfederatów, a następnie szuka spełnienia w wojskach Regimentarza tłumiącego ukraiński bunt chłopów, za co skazany został wraz z rodziną na cierpienia i dzięki nim zrozumiał sens historii i własnego losu. Opisy wzajemnego okrucieństwa chłopów i szlachty służą uświadomieniu, że historia postępuje drogą krwi i męczeństwa - w taki sposób realizuje się wola Opatrzności. Mistyczny dramat jako cel dziejów ukazuje osiągnięcie Królestwa Bożego, wydarzenia na Ziemi zaś są bezustannym zmaganiem się ducha i materii. Tragizm kolejnych wydarzeń zostaje przełamany końcową sceną o wyraźnie sielankowym charakterze, w której Salomea Gruszczyńska łączy się z synem Regimentarza, a księżniczka z Sawą. Obraz świata łączący groteskowe pomieszanie rozpaczy i śmieszności ma znamiona tragigroteski, a świadomie tworzony dystans wobec tekstu - iluzji poet. jest sposobem na poznanie prawdy poza umownością sztuki ( ironia romant.).