(1799-1878)
romant. mistyk, reprezentant mesjanizmu pol. Studiował prawo na U. Wil. (nie ukończył). Po widzeniach, powołujących go do "Sprawy Bożej" (V 1839 i VII 1840), wyjechał do Paryża. W 1841 r. nawiązał kontakt z A. Mickiewiczem, który uznał go za Męża Naznaczonego, pośrednika między Bogiem a ludźmi, Człowieka Globu. Przy pomocy poety założył Koło Sprawy Bożej o charakterze kabalistycznej sekty rel. Celem koła było wewn. doskonalenie się jego członków. T. głosił, że historię świata można ująć w formułę: "plan Opatrzności - genialna jednostka - naród", przy czym naród jest nosicielem wartości, które wprowadza jednostka. Zapowiadał rychłe odrodzenie moralne Europy, pisał o konieczności nauki pokory - także wobec wroga (rezygnacji z idei zemsty) - jako drogi do odzyskania niepodległości. Wydalony z Francji, pojechał do Belgii. W 1843 r. daremnie zabiegał o audiencję u papieża. Wydalony z Watykanu, osiadł w Szwajcarii. W 1848 r. wrócił do Paryża, gdzie na 3 miesiące został aresztowany. Do końca życia mieszkał w Szwajcarii. Zyskał kilkudziesięciu zwolenników, zwł. wśród Polaków, Francuzów i Włochów. Jego wpływom ulegali nawet najwybitniejsi, m.in. Mickiewicz i J. Słowacki. Towianizm lub walka z nim określały życie intelektualne pol. emigracji, zwł. lat 40.
- Towiański Andrzej, (1799 lub 1798-1878)
- TOWIAŃSKI, Andrzej (1799-1878)