(1802-86)
poeta, przedstawiciel szkoły ukraińskiej. Wcześnie osierocony przez matkę, spędził dzieciństwo na wsi nad Dnieprem, gdzie zżył się z przyrodą i ludem Ukrainy. W szkole bazylianów w Humaniu założył wraz z przyjaciółmi S. Goszczyńskim i M. Grabowskim grupę lit. Za-Go-Go. W 1820 r. wyjechał do Warszawy. W 1821 r. wstąpił do tajnego Związku Wolnych Polaków. Walczył w powstaniu listopadowym (m.in. pod Sochaczewem i Grochowem) - otrzymał krzyż Virtuti Militari. Był posłem na sejm powstańczy i sekretarzem prezydenta Warszawy. Po klęsce powstania wyjechał do Lwowa, a w 1832 r. do Paryża. Początkowo zaangażowany w życie polit. emigracji (od 1835 r. członek TDP), w 1836 r. usunął się na bok i poświęcił pisarstwu. Debiutował Dumą o Wacławie ("Dziennik Wileński", 1819). Zasłynął jako twórca pogodnych, melodyjnych liryków, naśladujących rytm i śpiewność ukr. pieśni lud. Swój wczesny program określił w wierszu Śpiew poety (1823): "przyrodzenie wielbić w pieśni. W przyrodzeniu wielkość Boga". Krótki poemat Rusałki. Fantazja (1829) jest dowodem innego niż Mickiewiczowskie myślenia o romantyczności: tajemniczości nie towarzyszy groza, ukształtowany pod wpływem sentymentalizmu prosty i czuły bohater radośnie przeżywa młodość wolną od buntu i cierpienia. Z. był znakomitym stylistą. M. Mochnacki nazwał jego styl brylantowym, a poetę arcymistrzem czasu przedpowstaniowego. Klęska powstania wpłynęła na zmianę tonu liryki Z. Poeta uznał się za spadkobiercę Bojana - legendarnego pieśniarza ze Słowa o wyprawie Igora, za piewcę Ukrainy - nieskażonej cywilizacją, idealnej przestrzeni współżycia człowieka z naturą, ludu wiernego tradycji kozacko-rycerskiej. Jego poezja charakteryzowała się specyficznym nastrojem, łączącym radość z melancholią i tęsknotą. Z ukr. twórczości lud. zaczerpnął gat. wraz z nazwami: dumy, dumki, wiośnianki, szumki. Wiele z nich było parafrazami pieśni lud. Niektóre upowszechniły się w formie śpiewanej (np. Śliczny chłopiec). Cieszyły się uznaniem dzięki prostocie, naturalności formy, łatwości odbioru. Z. - znakomity liryk, swoje ambicje wiązał z epiką. Budował w niej mit Ukrainy, którego podstawą jest myśl o nierozerwalnej więzi pol.-ukr. W poemacie Duch od stepu (1836) przybrał postawę wieszcza. Zalecał przyjęcie - zgodnie z wolą Boga - cierpienia jako ofiary, przeciwstawiał je czynowi zbrojnemu. Twórczość Z. budziła sprzeczne reakcje. Wysoko cenił ją A. Mickiewicz, nazywając autora "niezaprzeczenie największym z poetów słowiańskich" (wykłady z lit. słowiań.). Spotkała się jednak z ostrą krytyką Z. Krasińskiego, a zwł. J. Słowackiego, który zarzucał jej ubóstwo myśli, czułostkowość, ograniczony repertuar tematów i środków wyrazu (parodiował styl Z., charakteryzujący się nadmiarem wykrzyknień i powtórzeń).
- Zaleski Józef Bohdan, (1802-86)
- ZALESKI, Józef Bohdan (1802-86)...
- cezura, przedział (pauza rytmiczna)...