dur plamisty
ostra epidemiczna choroba zakaźna, wywołana przez riketsje (Rickettsia Prowazeki). Źródłem zakażenia jest inny chory, z którego zarazki przenoszone są przez wszy odzieżowe (wesz zakaża się w czasie ssania krwi chorego, a z jej kałem riketsje przenoszone są na innych ludzi). Istotą choroby jest toksyczne uszkodzenie naczyń włosowatych w obszarze centralnego systemu nerwowego, tj. mózgu i rdzenia przedłużonego. Po dwutygodniowym okresie wylęgania pojawiają się objawy w postaci wysokiej gorączki, bólów głowy, wysypki, zaburzeń świadomości, wybroczyn. Dochodzi do zaburzeń krążenia i podrażnienia opon mózgowych. Powrót do zdrowia rozpoczyna się po około 2 tygodniach. W rozpoznaniu stosuje się odczyn serologiczny Weila-Felixa. Leczenie antybiotykami, lekami podtrzymującymi krążenie i ogólnie wzmacniającymi. Zapobieganie: zwalczanie wszawicy i szczepienia ochronne. D.o. w Polsce występował masowo w czasie okupacji hitlerowskiej.