O, oxygenium
pierwiastek chem. należący do grupy tlenowców; liczba atom. 8, masa atom. 15,9994, temp. topn. -218,4°C, temp. wrzenia -182,97°C, gęstość 1,429 g/l (0°C); posiada trzy izotopy trwałe; bezbarwny, bezwonny gaz; skroplony (-182,97°C) ma barwę niebieską; silnie elektroujemny; w stanie wolnym występuje w dwóch odmianach alotropowych: dwuatomowy (ditlen) O2 i trójatomowy (tritlen) O3 zw. ozonem; w podwyższonej temp. reaguje bezpośrednio prawie ze wszystkimi pierwiastkami chem. tworząc tlenki i nadtlenki, również z wieloma substancjami org. i nieorg.; gwałtowne łączenie się substancji z t. określa się spalaniem, powolne - utlenianiem; najważniejszym związkiem t. jest woda H2O; z wodorem tworzy też nadtlenek wodoru H2O2; pierwiastek najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie (49,5%); w stanie wolnym występuje w powietrzu (20,94% objętości), w stanie związanym w wodzie (89%), a także w postaci różnych związków w skorupie ziemskiej; stanowi ok. 63% masy człowieka; ozon występuje w niewielkich ilościach w atmosferze; makroelement niezbędny do życia wszystkich organizmów żywych; stosowany w reakcjach spalania i utleniania, do uzyskiwania wysokich temp. w lecznictwie; ozon do bielenia (np. olejów, wosków), oraz jako czynnik bakteriobójczy do odkażania wody i powietrza; otrzymywany w XVIII w. niezależnie przez Priestleya i Scheelego.