współczesna odmiana nazizmu odradzającego się po II woj. świat.; pojęcie n. jest szersze od neofaszyzmu, gdyż odnosi się do ideologii skrajnie nacjonalistycznych, opartych na wartościach propaństwowych lub je negujących i zastępujących pojęcie państwa niejasno artykułowanym pojęciem "narodu", podczas gdy neofaszyzm akcentuje mocno rolę państwa zorganizowanego na wzór totalitarnych tyranii; n. towarzyszy programom ugrupowań skrajnie prawicowych lub przeciwnie - lewackich. Podstawą ideologii neonazistowskich jest teza o historycznej hegemonii jednego narodu (rasy czy nawet klasy i grupy społecznej) i misji, jaką spełnia on w dziejach; towarzyszą jej zachowania szowinistyczne wobec innych narodów i ras, a także klas i warstw społecznych (w organizacjach lewackich). N. upowszechnił się, podobnie jak neofaszyzm, w rozmaitych odłamach subkultur młodzieżowych, wykorzystywanych niekiedy przez legalnie działające ugrupowania i partie polityczne (np. Partia Republikańska w Niemczech, Front Narodowy we Francji) do rozprawy z "obcymi" (przede wszystkim imigrantami) i szerzenia atmosfery zagrożenia zewnętrznego. Działalność ugrupowań neonazistowskich we wszystkich krajach jest zakazana, niemniej wpływ ideologii tego rodzaju na potoczną świadomość społeczną - ze względu na odwoływanie się do uniwersalnego stereotypu "obcego" - jest współcześnie znaczna (RPA, południe USA). Ugrupowania neonazistowskie posługują się przemocą, zastraszaniem, niekiedy posuwając się do gwałtów i morderstw (np. liczne podpalenia domów i sklepów należących do imigrantów w Niemczech); mimo wykorzystywania przez nie symboliki i emblematów faszystowskich, traktują je one jako uniwersalne znaki, bez historycznych konotacji (np. w Polsce skinheadzi głoszą tezę o zagrożeniu tradycyjnie polskich wartości zarówno przez Żydów, jak przez cały Zachód, szczególnie Niemców).
- neonazizm, współ. forma nazizmu,...
- ekstremizm polityczny, (łac. extremus - najdalszy,...