Sioux, Dakota
Indianie z Ameryki Płn., posługujący się językiem z grupy sju; w 2. poł. XIX w. zamieszkiwali tereny nad Wielkimi Jeziorami; ob. osadzeni w USA w rezerwatach (stany: Dakota Płd. i Płn., Nebraska, Minnesota, Montana) oraz w płd. Kanadzie. Dzielili się na trzy grupy: Santee (Dakota) - trudniący się myślistwem, zbieractwem i łowieniem ryb; władza należała do wybieranego przez społeczność wodza i starszyzny plemiennej; tworzyli bractwa wojenne; ustrój poligamiczny; osiedlali się w długich, wielorodzinnych domach; religia monoteistyczna (Wakan Tanka); o kształcie życia społ. decydowało Bractwo Szamanów, zastąpione ok. 1870 przez Taniec Snu, ruch religijny o skomplikowanej organizacji wewn.; ob. ok. 1 tys. osób; Wiciyela (Nakota) - prowadzili osiadły tryb życia, trudnili się rolnictwem, myślistwem, zbieractwem i rybołówstwem; na czele plemienia stał wódz (obieralny) z radą starszych; monoteizm (Wakan Tanka); ważne obrzędy zw. Taniec Słońca oraz Taniec Zielonej Kukurydzy; Teton (Lakota) - gł. myśliwi (polowanie na bizony i inne zwierzęta żyjące na prerii); obieralny wódz posiadał władzę absolutną; ustrój poligamiczny; wierzyli także w Wakan Tanka, uprawiali Taniec Słońca, od 1890 także Taniec Duchów; ob. liczebność ok. 32 tys. osób. W 1. poł. XVIII w. wszystkie odłamy S. zostały wyparte z rejonu Wielkich Jezior przez Francuzów i Odżibuejów; 1750 Tetonowie przenieśli się w okolice Black Hills; 1815 podpisali pokój ze Stanami Zjednoczonymi, w wyniku którego zostali odepchnięci jeszcze bardziej na zachód; 1862 S. Santee próbowali osiedlić się w Minnesocie, gdzie dokonano krwawej pacyfikacji plemienia; jego niedobitki schroniły się do Kanady, a inne grupy pozwoliły, by je osadzono w rezerwatach (Nebraska, Dakota); 1866-68 oraz 1876-77 wszyscy S., pod wodzą Sitting Bulla podjęli desperacką walkę z białymi osadnikami, zadając 1876 nad rz. Little Big Horn klęskę wojskom amer. dowodzonym przez gen. G.A. Custera; 1890 Amerykanie zmasakrowali S. pod Wounded Knee.
DAKOTA, SITTING BULL, SIOUX, LITTLE BIGHORN, PEYOTYZM, JÓZEF WÓDZ, COSTNER Kevin, INDIANA, CZEJENOWIE
- SITTING BULL, właśc. Tatanka Yokanta,...
- INDIANA, stan w środk.-wsch.(...)
- MINNESOTA, stan w płn. ; pow.(...)