(log.) podawanie odpowiedzi na pytania: dlaczego jest tak, jak jest? dlaczego jest tak, jak głosi dane twierdzenie?; wyjaśnienie danego faktu (zjawiska, zdarzenia itp.) wg tradycji filoz. związanej z J.S. Millem, K. Popperem polega na wyprowadzeniu twierdzenia uznanego za prawdziwe z dwóch rodzajów przesłanek: zdań ogólnych (czyli praw nauki) i zdań jednostkowych odnoszących się do danej sytuacji; rozszerzeniem tego dedukcyjnego modelu w. jest w. probabilistyczne (oparte na prawach statystycznych, które wraz ze zdaniami jednostkowymi pozwalają na uprawdopodobnienie dedukcyjnych twierdzeń o faktach); wg tradycji filozof. związanej z G.W.F. Heglem (obecnie z P.K. Feyerabendem) w. danego zjawiska dokonuje się poprzez idealizację, tzn. poprzez wskazanie jego zasadniczej determinanty (przy eliminacji wszystkich czynników ubocznych) i konkretyzację, tzn. poprzez ukazanie, jak podstawowa prawidłowość modyfikowana jest w rezultacie oddziaływania czynników ubocznych.
- EKSPLIKACJA, wyjaśnianie, tłumaczenie,...
- MECHANICYZM, kierunek panujący w...
- hagada, haggada, agada, (hebr.)