kierunek panujący w przyrodoznawstwie i filozofii materialistycznej XVI-XVIII w.; postulował wyjaśnianie wszelkich zjawisk i procesów za pomocą pojęć i praw mechaniki; do zwolenników m. należeli m.in. Galileusz, I. Newton, Th. Hobbes, J. de La Mettrie, P.Th. Holbach; w XIX stuleciu przeniknął do biologii, psychologii i socjologii (K. Vogt, L. Büchner, E. Dühring); wraz z rozwojem fizyki i nauk biologicznych w drugiej połowie XIX w. począł tracić na znaczeniu, niemniej odegrał znaczącą rolę w umocnieniu empirycznych metod poznawania rzeczywistości.
PRIESTLEY, CELOWOŚĆ, WITALIZM